Dini nchini Rwanda
Dini nchini Rwanda zinastawi, Ukristo ukiwa ndiyo iliyo kubwa, huku Uprotestanti na Ukatoliki yakiwa madhehebu yake makuu. Takriban 3% tu ya idadi ya watu wanadai kutokuwa na dini yoyote, huku 3% nyingine wakifuata dini nyingine zikiwemo imani za jadi. Takriban 2% ya wakazi ni Waislamu (hasa wa madhehebu ya Sunni).[1]
Kuna pia idadi ndogo ya Wabaha’i, Wahindu na Wabuddha, wengi wao wakiwa raia wa kigeni, hasa wafanyabiashara kutoka Uchina na India, pamoja na maprofesa na wanafunzi wa vyuo vikuu. Hakuna dini kati ya hizi inayofanya juhudi kubwa za umisionari nchini Rwanda, ingawa kuna Hekalu la Wahindu la Rwanda kama sehemu ya ibada.[2]
Kumekuwa na ongezeko la makundi madogo ya kidini, mara nyingi yanayohusiana na Ukristo, tangu mauaji ya kimbari ya 1994.[3]
Muktadha wa sasa
[hariri | hariri chanzo]Katiba ya Rwanda inatoa uhuru wa dini, na serikali kwa ujumla huheshimu haki hiyo kwa vitendo.[4] Wamisionari wa kigeni wanaruhusiwa kufanya kazi nchini, lakini ni lazima wasajiliwe kwa kibali cha ukaazi.[4]
Mnamo 2023, nchi ilipata alama 2 kati ya 4 kwa uhuru wa dini;[5] ilibainika kuwa sera za serikali zinakuwa kali zaidi.
Demografia
[hariri | hariri chanzo]Sensa
[hariri | hariri chanzo]Sensa ya kitaifa ya 2012, Sensa ya Nne ya Watu na Makazi ya Rwanda, ilionyesha kuwa: 43.7% ya wakazi wa Rwanda walikuwa Wakatoliki, 37.7% walikuwa Waprotestanti, 11.8% walikuwa Waadventista wa Siku ya Saba, 2.0% walikuwa Waislamu, 2.5% walidai kutokuwa na dini, na 0.7% walikuwa Mashahidi wa Yehova. Waliobaki walifuata dini nyingine au hawakutaja dini.[6]
Historia
[hariri | hariri chanzo]Kipindi cha Ukoloni
[hariri | hariri chanzo]Ingawa migawanyiko ya kikabila kati ya Wahutu na Watutsi ilikuwepo kabla ya enzi ya ukoloni, ripoti ya Umoja wa Afrika (AU) kuhusu mauaji ya kimbari inasema,
Katika enzi ya ukoloni, chini ya utawala wa Wajerumani kisha Wabelgiji, wamisionari wa Kanisa Katoliki, wakiongozwa na nadharia za kibaguzi za karne ya 19 barani Ulaya, walitengeneza itikadi ya ubaguzi wa kikabila ambayo iliwapa Watutsi sifa bora zaidi. Kwa kuwa wamisionari waliongoza shule za kikoloni, maadili hayo hatari yaliendelezwa kwa vizazi kadhaa vya Wanyarwanda…[7]
Nafasi ya dini katika mauaji ya kimbari ya 1994
[hariri | hariri chanzo]Inakadiriwa kuwa Wanyarwanda wapatao 1,000,000 walikufa wakati wa ghasia za kikabila ndani ya kipindi kifupi cha siku 100 kati ya Aprili na Julai 1994.[8] Wengi wa waliouawa walikuwa Watutsi, huku wengi wa waliotekeleza mauaji hayo wakiwa Wahutu.
Mauaji ya kimbari yalianza baada ya kifo cha Rais wa Rwanda Juvénal Habyarimana, Mhutu, aliyepigwa risasi akiwa kwenye ndege yake juu ya Uwanja wa Ndege wa Kimataifa wa Kigali mnamo Aprili 6, 1994. Maelezo kamili ya tukio hilo bado hayako wazi, lakini kifo cha rais huyo hakikuwa sababu pekee ya machafuko hayo (mvutano wa kikabila nchini Rwanda si jambo jipya, na migogoro kati ya Wahutu walio wengi na Watutsi walio wachache ni ya muda mrefu, ingawa uhasama uliongezeka sana baada ya utawala wa kikoloni wa Wabelgiji kumalizika).
Timothy Longman ameandika uchambuzi wa kina kuhusu nafasi ya dini katika mauaji ya kimbari ya Rwanda katika kitabu chake cha mwaka 2010, Christianity and Genocide in Rwanda.[9] Longman anasema kuwa makanisa ya Kikatoliki na ya Kiprotestanti yalichangia kufanya mauaji ya kimbari kuwa kitu kinachokubalika kimaadili kwa kutoa uhalali wa kidini kwa mauaji hayo. Makanisa yalijihusisha na siasa za kikabila kwa muda mrefu: wakati wa ukoloni yalikuwa yakiwapendelea Watutsi, lakini baada ya mwaka 1959 yalihamia upande wa Wahutu, jambo ambalo baadhi ya watu walilitafsiri kuwa ubaguzi wa kikabila ni sehemu ya mafundisho ya Kanisa. Viongozi wa dini walikuwa na uhusiano wa karibu na viongozi wa siasa, na baada ya mauaji ya kimbari kuanza, viongozi wa makanisa waliwataka wananchi kuunga mkono serikali mpya ya mpito, ambayo ilikuwa inaendesha mauaji hayo.
Baadhi ya viongozi wa dini walihusika moja kwa moja katika mauaji ya kimbari. Kwa mfano, Athanase Seromba, kasisi wa Kikatoliki aliyekuwa mkuu wa parokia ya Nyange wakati wa mauaji, alihukumiwa mwaka 2008 na Mahakama ya Kimataifa ya Mauaji ya Kimbari ya Rwanda kwa hatia ya mauaji ya kimbari na uhalifu dhidi ya binadamu. Ilibainika kuwa Seromba, badala ya kuwalinda wakimbizi wa Kinyarwanda wapatao 1500-2000 waliokuwa wakitafuta hifadhi kanisani mwake, alitoa idhini ya kubomoa kanisa hilo kwa kutumia tingatinga ili kuwaua waliokuwa ndani.[10]
Hata hivyo, si makanisa yote yaliunga mkono mauaji ya kimbari. Katika kipindi cha 1990–1994, mgawanyiko mkubwa ulijitokeza ndani ya makanisa mengi kati ya wanamageuzi waliounga mkono mabadiliko ya kidemokrasia na wahafidhina waliounga mkono utawala wa Habyarimana. Wahubiri wengi wa Kikatoliki na Kiprotestanti walikuwa Watutsi, na waliunga mkono mageuzi ya kidemokrasia, lakini pia kulikuwa na Wahutu wa msimamo wa wastani ndani ya makanisa waliounga mkono mabadiliko hayo. Makanisa yalitoa msaada mkubwa kwa mashirika mapya ya haki za binadamu yaliyojitokeza mwanzoni mwa miaka ya 1990. Wakati mauaji ya kimbari yalipoanza mwaka 1994, baadhi ya viongozi wa dini walipinga ghasia hizo,[11] hata kwa kuhatarisha uhai wao.[12]
Kwa mfano, Monsignor Thaddée Ntihinyurwa wa Cyangugu alihubiri dhidi ya mauaji ya kimbari kutoka mimbarini na alijaribu, bila mafanikio, kuwaokoa ndugu watatu wa kidini wa Kinyarwanda waliokuwa wameshambuliwa, wakati Sr. Felicitas Niyitegeka wa Auxiliaires de l’Apostolat huko Gisenyi aliwasaidia Watutsi kuvuka mpaka kuingia Zaire kabla hajauawa na wanamgambo wa Kihutu kwa kulipiza kisasi.[13][14]
Katika kitabu chake Left to Tell: Discovering God in the Rwandan Holocaust (2006), Immaculée Ilibagiza, mwanamke wa Kitutsi, anaeleza jinsi alivyofichwa kwa siku 91 kwenye bafu la nyumba ya mchungaji Murinzi - kwa muda mwingi wa mauaji hayo. Katika Kituo cha Kichungaji cha St Paul mjini Kigali, takriban watu 2,000 walipata hifadhi na wengi wao walinusurika kutokana na juhudi za padre Célestin Hakizimana, ambaye alijitahidi kuzuia mauaji kwa kutumia mbinu za kushawishi au kutoa rushwa.[15]
Mnamo Novemba 20, 2016, Kanisa Katoliki nchini Rwanda lilitoa tamko lililosainiwa na maaskofu tisa likiomba msamaha kwa mchango wa wanachama wake katika mauaji ya kimbari ya 1994.[16]
Tazama
[hariri | hariri chanzo]Marejeo
[hariri | hariri chanzo]- ↑ "Rwanda". United States Department of State. 2023-12-07. Iliwekwa mnamo 2024-05-13.
- ↑ Adekunle, Julius (2007). Culture and Customs of Rwanda (kwa Kiingereza). Greenwood Publishing Group. uk. 40. ISBN 9780313331770.
- ↑ International Religious Freedom Report, 2013: Rwanda, United States Bureau of Democracy, Human Rights and Labor. Retrieved 2019-05-25; International Religious Freedom Report, 2011: Rwanda, United States Bureau of Democracy, Human Rights and Labor. Retrieved 2019-05-25. Makala hii inajumuisha maandishi kutoka kwa vyanzo hivi, ambavyo viko katika umma wa wazi.
- ↑ 4.0 4.1 Ripoti ya Idara ya Serikali ya Marekani 2022
- ↑ Tovuti ya Freedom House, iliangaliwa 2023-08-08
- ↑ "Sensa 2012" (PDF). Ofisi ya Sensa ya Rwanda. uk. 12. Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo (PDF) mnamo 19 Machi 2015.
- ↑ "Rwanda: The Preventable Genocide", Jumuiya ya Umoja wa Afrika, 7 Julai 2000
- ↑ "Numbers (HRW Report - Leave None to Tell the Story: Genocide in Rwanda, March 1999)".
- ↑ Timothy Longman, Christianity and Genocide in Rwanda New York: Cambridge University Press, 2010.
- ↑ Shahabuddeen, Mohamed (12 Machi 2008). "THE PROSECUTOR v. ATHANASE SEROMBA" (PDF). International Criminal Tribunal for Rwanda (Case No. ICTR-2001-66-A).
{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Longman, Timothy (2010). Christianity and Genocide in Rwanda. African Studies. Juz. la 112. Cambridge University Press. uk. 322. ISBN 9780521191395.
[...] among the first acts of the genocide was for the regime that benefited from the support of church leaders to target these sources of opposition, such as the Jesuit Centre Christus in Kigali.
- ↑ Longman, Timothy (2010). "Christian Churches and Genocide (1993-1994)". Christianity and Genocide in Rwanda. African Studies. Juz. la 112. Cambridge University Press. uk. 189. ISBN 9780521191395.
Some of the early targets included progressive elements in the churches. One of the first places the death squads hit on April 7 was the Centre Christus, a Jesuit retreat center which had a mission of seeking ethnic reconciliation and helping the poor and vulnerable. Around 7 a.m., a group of six soldiers arrived at the center and rounded up those present. They divided the Rwandans from the European priests and nuns, and in a separate room they shot all seventeen Rwandans, a mixed group of Hutu and Tutsi [...]
- ↑ The Organization (HRW Report - Leave None to Tell the Story: Genocide in Rwanda, March 1999)
- ↑ "Foundation Felicitas Niyitegeka 1934-1994". Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 2018-12-26. Iliwekwa mnamo Julai 5, 2017.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Kubai, Anne (Aprili 2007). "Walking a Tightrope: Christians and Muslims in Post-Genocide Rwanda". Islam and Christian-Muslim Relations. 18 (2). Routledge, Taylor & Francis Group: 219–235. doi:10.1080/09596410701214076. S2CID 143229200.
{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Rwanda: Catholic bishops apologize for role in genocide". The Washington Post. 20 Novemba 2016.
{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
Viungo vya nje
[hariri | hariri chanzo]- "Rwanda's resurrection of faith" by Mary Wiltenburg, The Christian Science Monitor, April 12, 2004
- "Rwanda: How the genocide happened", BBC News, December 18, 2008
- "For Rwandans, the pope's apology must be unbearable", The Guardian, March 28, 2010
