Tabu Ley Rochereau
| Tabu Ley Rochereau | |
|---|---|
 Rochereau akitumbuiza katika ukumbi wa Paris Olympia mnamo mwaka wa 1970 | |
| Taarifa za awali | |
| Jina la kuzaliwa | Pascal-Emmanuel Sinamoyi Tabu |
| Pia anajulikana kama | Chiriku wa Afrika |
| Amezaliwa | 13 Novemba 1940 Bagata, Kongo ya Kibelgiji (Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo ya leo) |
| Amekufa | 30 Novemba 2013 (umri 73) Brussels, Belgium |
| Aina ya muziki | Soukous |
| Kazi yake | Mwimbaji, mtunzi wa nyimbo |
| Ala | Sauti |
| Miaka ya kazi | 1956–2008 |
Pascal-Emmanuel Sinamoyi Tabu (13 Novemba 1940 – 30 Novemba 2013),[1][2][3] anayejulikana zaidi kwa jina la kisanii Tabu Ley Rochereau, alikuwa mwimbaji na mwanamuziki wa rumba kutoka Kongo. Alikuwa kiongozi wa Orchestre Afrisa International, na pia mmoja wa waimbaji wenye ushawishi mkubwa barani Afrika pamoja na kuwa mtunzi wa nyimbo mwenye uzalishaji mkubwa. Pamoja na mpiga gitaa Dr Nico Kasanda, Tabu Ley alianzisha mtindo wa soukous (rumba ya Kiafrika) na akaeneza muziki wake kimataifa kwa kuchanganya vipengele vya muziki wa jadi wa Kongo na rumba ya Kuba, Karibiani na Amerika ya Kusini. Ametajwa kuwa "mtu mashuhuri wa Kongo ambaye, pamoja na Mobutu, waliathiri historia ya Afrika ya karne ya 20",[4] na pia alipewa jina la "Elvis wa Afrika" na Los Angeles Times.[5]
Baada ya kuanguka kwa utawala wa Mobutu Sese Seko mwaka 1997, Tabu Ley pia alijiingiza katika siasa. Kazi yake ya muziki ilikwenda sambamba na ile ya kiongozi mwingine mkubwa wa bendi ya rhumba ya Kongo na mpinzani wake Franco Luambo Makiadi aliyekuwa akiendesha bendi ya TPOK Jazz katika miaka ya 1960, 1970 na 1980.
Katika maisha yake ya muziki, Tabu Ley alitunga zaidi ya nyimbo 3,000 na kutayarisha albamu takribani 250.[6][7] Mwaka 2023, Rolling Stone ilimuweka katika nafasi ya 178 kwenye orodha yake ya Waimbaji 200 Bora wa Wakati Wote.[8]
Wasifu
[hariri | hariri chanzo]Kazi za awali
[hariri | hariri chanzo].jpg)
Pascal-Emmanuel Sinamoyi Tabu alizaliwa huko Bagata, katika Kongo ya Kibelgiji ya wakati huo.[7][9] Kazi yake ya muziki ilianza rasmi mwaka 1956 alipokuwa akiimba na Joseph "Le Grand Kallé" Kabasele, na bendi yake L'African Jazz.[10][11] Baada ya kumaliza shule ya sekondari, alijiunga rasmi na bendi hiyo kama mwanamuziki wa muda wote. Tabu Ley aliimba katika kibao maarufu cha Afrika Indépendance Cha Cha kilichoandikwa na Grand Kallé kwa ajili ya uhuru wa Kongo kutoka Ubelgiji mwaka 1960, na kikampa umaarufu wa haraka. Alibaki na African Jazz hadi mwaka 1963 alipoungana na Dr Nico Kasanda kuanzisha kundi lao wenyewe, African Fiesta.[7] Miaka miwili baadaye, Tabu Ley na Dr. Nico walitengana na Tabu Ley akaanzisha African Fiesta National, pia ikijulikana kama African Fiesta Flash. Kundi hilo likawa miongoni mwa bendi zilizofanikiwa zaidi katika historia ya muziki barani Afrika, likirekodi vibao vya kihistoria kama Afrika Mokili Mobimba, na kuvuka mauzo ya nakala milioni moja kufikia mwaka 1970. Papa Wemba na Sam Mangwana walikuwa miongoni mwa wanamuziki maarufu waliowahi kuwa sehemu ya kundi hilo. Alijichagulia jina la kisanii "Rochereau" kutokana na Jenerali wa Kifaransa Pierre Denfert-Rochereau, ambaye alivutiwa na jina lake na ambaye alimjifunza alipokuwa shuleni.[1]
Kazi za baadaye na uhamisho
[hariri | hariri chanzo]Mwaka 1970, Tabu Ley alianzisha Orchestre Afrisa International, jina "Afrisa" likiwa ni muunganiko wa maneno Afrika na Éditions Isa, lebo yake ya kurekodi muziki.[12] Pamoja na Franco Luambo wa TPOK Jazz, Afrisa ilikuwa miongoni mwa bendi kubwa zaidi barani Afrika. Walirekodi vibao kama "Sorozo", "Kaful Mayay", "Aon Aon", na "Mose Konzo". Pia walitumbuiza kwenye tamasha la Zaire 74 na hivyo wakaonekana kwenye filamu ya makala Soul Power.
Katikati ya miaka ya 1980, Tabu Ley alimgundua msanii mchanga mwenye kipaji cha kuimba na kucheza, M'bilia Bel, ambaye alisaidia kuutangaza zaidi umaarufu wa bendi yake. M'bilia Bel alikuwa mwanamke wa kwanza mwimbaji wa soukous kupata umaarufu barani Afrika. Tabu Ley na M'bilia Bel walikuja kuoana na kupata binti aitwaye Melody Tabu. Mwaka 1988, Tabu Ley alimleta mwimbaji mwingine wa kike aitwaye Faya Tess, na M'bilia Bel akaondoka na kuendelea kuwa na mafanikio binafsi. Baada ya kuondoka kwa M'bilia Bel, ushawishi wa Afrisa pamoja na wa wapinzani wao TPOK Jazz ulianza kupungua huku mashabiki wakivutiwa zaidi na mtindo wa soukous wa kasi zaidi.
Baada ya kuanzishwa kwa utawala wa Mobutu Sese Seko nchini Kongo, Tabu Ley alichukua jina hilo kama sehemu ya sera ya Mobutu ya "Uzaire", lakini baadaye alienda uhamishoni Ufaransa mwaka 1988.[7] Mwaka 1985, Serikali ya DRC ilipiga marufuku muziki wa kigeni kwenye redio ya taifa. Baada ya Tabu Ley kutunga wimbo wa Kiswahili wa "Twende Nairobi", uliopigwa na M'bilia Bel kwa kumpongeza rais wa Kenya Daniel arap Moi, marufuku hiyo iliondolewa mara moja. Mapema miaka ya 1990 alihamia kwa muda California ya Kusini ambako alisoma katika chuo cha Moorpark. Alianza kuubadilisha muziki wake ili uwavutie wasikilizaji wa kimataifa kwa kuongeza maneno ya Kiingereza na mitindo ya kimataifa ya dansi kama samba. Alipata mafanikio kupitia albamu kama Muzina, Exil Ley, Africa Worldwide, Babeti soukous, na Man from Kinshasa. Serikali ya Mobutu ilipiga marufuku albamu yake ya mwaka 1990 "Trop, C'est Trop" kwa kuitaja kuwa ya kichochezi.[4] Mwaka 1996, Tabu Ley alishiriki katika albamu Gombo Salsa ya mradi wa muziki wa salsa uitwao Africando. Wimbo "Paquita" kutoka albamu hiyo ni toleo jipya la wimbo aliorekodi mwishoni mwa miaka ya 1960 akiwa na African Fiesta.
Kurejea kutoka uhamishoni na kifo
[hariri | hariri chanzo]Mobutu alipoondolewa madarakani mwaka 1997, Tabu Ley alirejea Kinshasa na kuteuliwa kuwa waziri katika serikali ya rais mpya Laurent Kabila. Baada ya kifo cha Kabila, Tabu Ley alijiunga na bunge la mpito lililoteuliwa na Joseph Kabila, hadi lilipovunjwa kufuatia kuanzishwa kwa taasisi shirikishi za mpito. Mwezi Novemba 2005, Tabu Ley aliteuliwa kuwa Naibu Gavana wa Kinshasa, nafasi ambayo iliangukia chama chake, Congolese Rally for Democracy (RCD), kwa mujibu wa makubaliano ya amani ya mwaka 2002.[9] Pia aliwahi kuwa waziri wa utamaduni wa mkoa.[7] Mwaka 2008, ilisemekana alikuwa na watoto hadi 102, akiwemo rapa wa Ufaransa Youssoupha na mwimbaji Mike Tabu a.k.a Dj Master Mike [ mtunzi, DJ & mtayarishaji ], pamoja na mtunzi Pegguy Tabu[13] kwa wanawake tofauti.[10][14] Wanafamilia wengine mashuhuri ni pamoja na rapa wa Ubelgiji Shay.
Tabu Ley Rochereau alifariki dunia tarehe 30 Novemba 2013, akiwa na umri wa miaka 73, katika Hospitali ya Saint-Luc huko Brussels, Ubelgiji ambako alikuwa akipatiwa matibabu ya kiharusi alichopata mwaka 2008.[2][6][9] Alizikwa tarehe 9 Desemba 2013 katika makaburi ya Cimetière Acropolic de la N'sele jijini Kinshasa, baada ya kupewa heshima rasmi ya kitaifa katika Jumba la Watu wa Ikulu (Palais du Peuple).
Diskografia
[hariri | hariri chanzo]- Omona Wapi (1985, pamoja na Franco)
- Babeti Soukous (1989)
- Man from Kinshasa (1991)
- Msanii Mchangiaji
- The Rough Guide to Congo Gold (2008, World Music Network)
- Congo Funk! (2024, Analog Africa)
Marejeo
[hariri | hariri chanzo]- ↑ 1.0 1.1 "Tabu Ley "Rochereau"". Rumba on the River. Cold Run Books. Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 2012-07-06.
- ↑ 2.0 2.1 "Décès du roi de la rumba congolaise Tabu Ley Rochereau". La Libre Belgique. 30 Novemba 2013. Iliwekwa mnamo 2013-11-30.
{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Mfumu (7 Desemba 2013). "Tabu Ley, une vie d'artiste" [Tabu Ley, maisha ya msanii]. Adiac-congo.com (kwa Kifaransa). Brazzaville, Jamhuri ya Kongo. Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 2024-07-29. Iliwekwa mnamo 28 Julai 2024.
- ↑ 4.0 4.1 Bangre, Habibou. "Tabu Ley Rochereau, king of Congolese rumba dies". AFP.
- ↑ Vanderknyff, Rick (21 Agosti 1995). "Tabu Ley Rochereau: Stranger Adrift in a Strange Land : Pop music: The 'African Elvis' left Zaire in 1988 for political reasons. Now, as his U.S. market grows, the singer finds that here-Anaheim-is where he must stay". Los Angeles Times.
- ↑ 6.0 6.1 Kimani, Sheila. "Legendary Congolese Musician Tabu Ley Rochereau passes on". Standardmedia.co.ke. Iliwekwa mnamo 2013-11-30.
- ↑ 7.0 7.1 7.2 7.3 7.4 "RDC: Tabu Ley Rochereau, monstre sacré de la rumba, est mort". Radio France International (RFI). 30 Novemba 2013.
- ↑ "The 200 Greatest Singers of All Time". Rolling Stone. 1 Januari 2023. Iliwekwa mnamo 14 Februari 2023.
- ↑ 9.0 9.1 9.2 "Tabu Ley Rochereau, king of Congolese rumba dies". Global Post. 30 Novemba 2013.
{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ 10.0 10.1 "Le chanteur Tabu Ley est mort". BBC. 30 Novemba 2013.
- ↑ "Tabu Ley Rochereau: Seigneur du Congo, grand créateur de la Rumba congolaise" [Tabu Ley Rochereau: Bwana wa Kongo, muundaji mkuu wa Rumba ya Kongo]. France Inter (kwa Kifaransa). Paris, Ufaransa. 27 Februari 2024. Iliwekwa mnamo 7 Aprili 2025.
- ↑ Stewart, p. 172
- ↑ "Personnes | Africultures : Tabu Peggy". Africultures (kwa Kifaransa). Iliwekwa mnamo 2022-02-01.
- ↑ "Tabu Ley Rochereau est mort à 73 ans à Bruxelles". GaboNews. 30 Novemba 2013. Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 3 Desemba 2013.
{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
Jisomee
[hariri | hariri chanzo]- Gary Stewart (2000). Rumba on the River: A History of the Popular Music of the Two Congos. Verso. ISBN 978-1859843680.
- Tabu Ley kwenye kenyapage.net
- Rumba on the River
- Ensiklopidia ya Muziki Maarufu kwenye MusicWeb
- Diskografia kwenye mp3.com
- Wasifu na diskografia ya Tabu Ley Archived 2013-12-11 at the Wayback Machine kwenye World Music Central