Sayansi asili
Sayansi asilia ni tawi la sayansi linalojihusisha na maelezo, uelewa, na utabiri wa matukio ya kiasili, kwa msingi wa ushahidi wa uzoefu unaotokana na uchunguzi na majaribio.[1] Mbinu kama vile uhakiki wa kitaalamu na uwezo wa kurudia matokeo hutumika kuhakikisha uhalali wa maendeleo ya kisayansi.
Sayansi asilia inaweza kugawanywa katika matawi mawili makuu: sayansi ya uhai na sayansi ya kimwili. Sayansi ya uhai inajulikana pia kama biolojia. Sayansi ya kimwili inajumuisha fizikia, astronomia, sayansi ya dunia, na kemia. Matawi hayo ya sayansi asili yanaweza kugawanywa zaidi katika matawi maalumu yanayojulikana kama fani. Kama sayansi za uzoefu, sayansi asili hutumia zana kutoka sayansi rasmi kama vile hisabati na mantiki, kubadilisha taarifa kuhusu maumbile kuwa vipimo vinavyoweza kufafanuliwa kama kauli wazi za "sheria za maumbile."[2]
Sayansi ya kisasa ya asilia ilichukua nafasi ya mbinu za kifalsafa za zamani kuhusu maumbile. Galileo Galilei, Johannes Kepler, René Descartes, Francis Bacon, na Isaac Newton walijadili faida za mbinu ya kihisabati dhidi ya mbinu ya majaribio katika kuchunguza maumbile. Hata hivyo, mitazamo ya kifalsafa, dhana, na mawazo ya awali —ambayo mara nyingi hupuuzwa— bado ni muhimu katika sayansi asili.[3]
Ukusanyaji wa takwimu kwa njia ya utaratibu, ikiwemo sayansi ya ugunduzi, ulifuata historia ya asili, ambayo ilianza karne ya 16 kwa kuelezea na kuainisha mimea, wanyama, madini, na kadhalika.[4] Leo, "historia ya asili" huashiria maelezo ya uchunguzi yanayolenga hadhira ya kawaida.[5]
Marejeo
[hariri | hariri chanzo]- ↑ "Definitions of the Natural Science". uopeople.edu. 10 Juni 2021. Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 27 Desemba 2022. Iliwekwa mnamo 27 Desemba 2022.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Lagemaat 2006, p. 283.
- ↑ Gauch, Hugh G. (2003). Scientific Method in Practice (kwa Kiingereza). Cambridge University Press. ku. 71–73. ISBN 978-0-521-01708-4. Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 2023-12-13. Iliwekwa mnamo 2015-07-02.
- ↑ Oglivie 2008, pp. 1–2.
- ↑ "Natural History". Princeton University WordNet. Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo Machi 3, 2012. Iliwekwa mnamo Oktoba 21, 2012.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
 |
Makala hii kuhusu mambo ya sayansi bado ni mbegu. Je, unajua kitu kuhusu Sayansi asili kama historia yake au mahusiano yake na mada nyingine? Labda unaona habari katika Wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari. |