Nenda kwa yaliyomo

Pwani ya Waswahili

Kutoka Wikipedia, kamusi elezo huru
Eneo la pwani ya Waswahili katika ramani

Pwani ya Waswahili ni eneo la pwani ya Afrika Mashariki, lililopakana na Bahari ya Hindi na linakaliwa na Waswahili. Eneo hili linajumuisha Sofala (nchini Msumbiji); Mombasa, Gede, Kisiwa cha Pate, Lamu, na Malindi (nchini Kenya); na Dar es Salaam na Kilwa (nchini Tanzania).[1] Aidha, visiwa kadhaa vya pwani vimo ndani ya Pwani ya Waswahili, kama Zanzibar na Komoro.

Maeneo ambayo leo yanachukuliwa kuwa sehemu ya Pwani ya Waswahili hapo awali yalijulikana kama Azania au Zingion katika zama za Waroma na Wagiriki, na kama Zanj au Zinj katika maandiko ya Mashariki ya Kati, India na China kuanzia karne ya 7 hadi 14.[2][3] Neno "Sawahili" linamaanisha watu wa pwani kwa Kiarabu na limetokana na neno sawahil ("fukwe").[4]

Waswahili na utamaduni wao uliundwa kutokana na mchanganyiko wa kipekee wa asili za Kiafrika na Kiarabu.[4] Waswahili walikuwa wafanyabiashara na walimiliki uwezo wa kuvuta ushawishi wa tamaduni nyingine kwa haraka.[5] Nyaraka za kihistoria kama vile Periplus ya Bahari ya Erythraea na kazi za Ibn Battuta zinaelezea jamii, utamaduni, na uchumi wa Pwani ya Waswahili katika nyakati tofauti za historia yake. Pwani ya Waswahili ina utamaduni, demografia, dini, na jiografia yake.[6]

Historia

[hariri | hariri chanzo]

Kabla ya enzi ya Waswahili, eneo hilo lilikaliwa na jamii ndogo ndogo ambazo shughuli zao kuu za kiuchumi zilikuwa ufugaji, uvuvi, na kilimo mseto.[7] Kwa wakati wa mwanzo, wakaazi wa Pwani ya Waswahili walistawi kwa sababu ya kilimo kilichochangiwa na mvua za msimu na ufugaji.[4] Pwani yenye kina kifupi ilikuwa muhimu kwani ilitoa samaki na viumbe wa baharini.[4] Kuanzia milenia ya kwanza BK, biashara ilikuwa jambo muhimu.[4][8] Mabonde yaliyofunikwa ya mito yalitoa bandari asilia wakati upepo wa kusi wa kila mwaka ulisaidia biashara.[4][8] Kufikia karne ya 10, Wasomali wa kikabaila walijenga makazi katika sehemu za kaskazini za Pwani ya Waswahili, hasa maeneo ya karibu na Kisiwa cha Lamu.[9] Baadaye katika milenia hiyo hiyo, kulikuwa na uhamiaji wa Wabantu.[4] Jamii zilizojitokeza katika pwani zilishiriki sifa za kiakiolojia na kilugha na zile za bara. Takwimu za akiolojia zinaonyesha matumizi ya siramiki za Kwale na Urewe katika pwani na bara, zikidhihirisha kwamba maeneo hayo yalishirikiana maisha sawa katika Zama za Mawe za Mwisho na Zama za Awali za Chuma.[7]

Kuanzia nyakati za mwanzo kabisa zilizorekodiwa, ukanda wa pwani wa Afrika kutoka Bahari Nyekundu hadi kusikojulikana kusini ulipata athari na utawala wa Waarabu. Katika kipindi cha baadaye, miji ya pwani ilianzishwa au kutwaliwa na Waajemi na Waarabu waliokimbilia Mashariki mwa Kusini mwa Afrika kati ya karne ya 8 hadi 11 kwa sababu ya tofauti za kidini, wakimbizi hao wakiwa mashia. Mataifa madogo mbalimbali yaliibuka pwani, mara nyingine yakitajwa kwa pamoja kama Dola ya Zanj. Hata hivyo, ni jambo lisilowezekana kuwa mataifa haya yaliwahi kuwa chini ya mtawala mmoja.[10]

Kwa mujibu wa Berger et al., maisha haya ya pamoja yaligawanyika takriban karne ya 13 BK (uk. 362). Kufuatia shughuli za biashara katika pwani, wafanyabiashara Waarabu walidharau watu wasio Waislamu na baadhi ya mila za Kiafrika. Mwelekeo huu wa dharau ulisababisha tabaka la juu la Kiafrika kukana uhusiano wao na bara na kudai kuwa walitokana na Washirazi na kwamba walikuwa tayari wameingia Uislamu. Mchanganyiko huu wa mwingiliano ulipelekea kuibuka kwa tamaduni ya kipekee ya Waswahili na miji ya Kiswahili, hasa ile iliyochochewa na biashara.[11]

Mnamo tarehe 10 Desemba 1963, Ulinzi uliokuwepo juu ya Zanzibar tangu 1890 ulisitishwa na Uingereza. Uingereza haikupatia Zanzibar uhuru kwa maana halisi, kwa sababu Uingereza haikuwa na mamlaka kamili ya kieneo (sovereignty) juu ya Zanzibar. Badala yake, kupitia Sheria ya Zanzibar ya mwaka 1963 ya Uingereza,[12] Uingereza ilisitisha ulinzi na kuweka utaratibu wa kujitawala kamili kwa Zanzibar kama nchi huru ndani ya Jumuiya ya Madola. Baada ya ulinzi huo kusitishwa, Zanzibar ikawa ufalme wa kikatiba ndani ya Jumuiya ya Madola chini ya Sultani. Sultani Jamshid bin Abdullah aliondolewa madarakani mwezi mmoja baadaye wakati wa Mapinduzi ya Zanzibar. Jamshid alikimbilia uhamishoni, na utawala wa kifalme ukabadilishwa kuwa Jamhuri ya Watu wa Zanzibar.

Mnamo Aprili 1964, uwepo wa jamhuri hiyo ya kisoshalisti ulifikia kikomo kupitia muungano wake na Tanganyika na hivyo kuunda Jamhuri ya Muungano wa Tanganyika na Zanzibar, ambayo ilijulikana kama Tanzania miezi sita baadaye.

Taswira ya mji wa Kilwa wa mwaka 1572 kutoka kwenye atlasi ya Georg Braun na Frans Hogenberg Civitates orbis terrarum.

Marejeo

[hariri | hariri chanzo]
  1. ↑ Kemezis, K., 2010. East African City States (1000-1500). Blackpast.org. Available at: https://www.blackpast.org/global-african-history/east-african-city-states/ [Accessed 23 April 2020].
  2. ↑ Felix A. Chami, "Kaole and the Swahili World," in Southern Africa and the Swahili World (2002), 6.
  3. ↑ A. Lodhi (2000), Oriental influences in Swahili: a study in language and culture contacts,ISBN 978-9173463775, uk. 72–84
  4. ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 "Swahili Coast". World History Encyclopedia. Iliwekwa mnamo 2019-11-14.
  5. ↑ Kilwa Kisiwani, Tanzania (kwa Kiingereza), iliwekwa mnamo 2019-10-30
  6. ↑ "Contagion of discontent: Muslim extremism spreads down east Africa coastline," The Economist (3 November 2012)
  7. ↑ 7.0 7.1 LaViolette, Adria. Swahili Coast, In: Encyclopedia of Archaeology, ed. by Deborah M. Pearsall. (2008): 19-21. New York, NY: Academic Press.
  8. ↑ 8.0 8.1 Int'l Commerce, Snorkeling Camels, and The Indian Ocean Trade: Crash Course World History #18 (kwa Kiingereza), ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 2021-12-15, iliwekwa mnamo 2019-10-30
  9. ↑ Pouwels, Randall L. (1987). Horn and Crescent: Cultural Change and Traditional Islam on the East African Coast, 800–1900. African Studies. Cambridge: Cambridge University Press. uk. 9. doi:10.1017/cbo9780511523885. ISBN 978-0-521-52309-7.
  10. ↑  "Zanzibar, a sultanate and British protectorate of East Africa" . Encyclopædia Britannica (tol. la 11th). 1911. {{cite encyclopedia}}: Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (help)
  11. ↑ Berger, Eugene, et al. World History: Cultures, States, and Societies to 1500. University of North Georgia Press, 2016.
  12. ↑ Zanzibar Act 1963: http://www.legislation.gov.uk/ukpga/1963/55/contents/
Makala hii kuhusu maeneo ya Afrika bado ni mbegu.
Je unajua kitu kuhusu Pwani ya Waswahili kama historia yake, biashara, taasisi zilizopo, watu au utamaduni?
Labda unaona habari katika wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa?
Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari.
Rudishwa kutoka "https://sw.wikipedia.org/w/index.php?title=Pwani_ya_Waswahili&oldid=1419103"