Nenda kwa yaliyomo

Olof Palme

Kutoka Wikipedia, kamusi elezo huru

Makala hii ina dalili ya kutungwa kwa kutegemea programu ya kompyuta kama vile "Google translation" au "wikimedia special:content translation" bila masahihisho ya kutosha. Watumiaji wanaombwa kuchunguza tena lugha, viungo na muundo wake. Wakiridhika na hali yake wanaweza kuondoa kigezo hiki kinachoonekana kwenye dirisha la kuhariri juu ya matini ya makala kwa kutumia alama za {{tafsiri kompyuta}} .

Sven Olof Joachim Palme (/ˈpɑːlmə/; Kiswidi: [ˈûːlɔf ˈpâlːmɛ]; 30 Januari 1927 – 28 Februari 1986) alikuwa mwanasiasa na mwanasheria wa Kiswidi ambaye aliwahi kuwa Waziri Mkuu wa Uswidi kuanzia 1969 hadi 1976 na 1982 hadi 1986. Palme aliongoza Chama cha Kidemokrasia cha Kijamii cha Uswidi kuanzia 1969 hadi kuuawa kwake mwaka 1986.[1]

Akiwa mfuasi wa muda mrefu wa Waziri Mkuu Tage Erlander, alikua Waziri Mkuu wa Uswidi mwaka 1969, akiongoza Serikali ya Baraza la Faragha. Aliondoka madarakani baada ya kushindwa kuunda serikali baada ya uchaguzi mkuu wa 1976, ambao ulimaliza miaka 40 ya utawala usiovunjika wa Chama cha Kidemokrasia cha Kijamii. Alipokuwa Kiongozi wa Upinzani, pia aliwahi kuwa mpatanishi maalum wa Umoja wa Mataifa katika Vita vya Iran-Iraq, na alikuwa Rais wa Baraza la Nordic mwaka 1979. Alikabiliwa na kushindwa kwa mara ya pili mwaka 1979, lakini alirudi kama waziri mkuu baada ya ushindi wa uchaguzi mwaka 1982 na 1985, na alihudumu hadi kifo chake.[2]

Palme alikuwa mtu wa maana na mgawanyiko wa maoni ndani ya nchi na katika siasa za kimataifa tangu miaka ya 1960 na kuendelea. Alikuwa thabiti katika sera yake ya kutokuwamo upande wa mataifa makubwa, akifuatiwa na uungaji mkono wa harakati nyingi za ukombozi baada ya ukoloni, ikiwa ni pamoja na, kwa utata zaidi, msaada wa kiuchumi na wa sauti kwa serikali kadhaa za Ulimwengu wa Tatu. Alikuwa mkuu wa serikali wa kwanza wa Magharibi kutembelea Kuba baada ya mapinduzi yake, akitoa hotuba huko Santiago akisifu wanamapinduzi wa kisasa wa Kuba.[3]

Mara kwa mara akiwa mkosoaji wa sera za kigeni za Sovieti na Marekani, alionyesha upinzani wake dhidi ya matarajio ya kiimpeialist na tawala za kimabavu, zikiwemo za Francisco Franco wa Hispania, Augusto Pinochet wa Chile, Leonid Brezhnev wa Muungano wa Sovieti, António de Oliveira Salazar wa Ureno, Gustáv Husák wa Chekoslovakia, na hasa John Vorster na P. W. Botha wa Afrika Kusini, akishutumu ubaguzi wa rangi kama "mfumo wa kutisha sana". Kumudu kwake mwaka 1972 kwa mashambulizi ya bomu ya Marekani huko Hanoi, akilinganisha mashambulizi hayo na uhalifu kadhaa wa kihistoria ikiwa ni pamoja na mabomu ya Guernica, mauaji ya Oradour-sur-glane, Babi Yar, Katyn, Lidice na Sharpeville na kuangamizwa kwa Wayahudi na makundi mengine huko Treblinka, kulisababisha kuganda kwa muda katika uhusiano wa Uswidi na Marekani.[4]

Uauaji wa Palme kwenye mtaa wa Stockholm tarehe 28 Februari 1986 ulikuwa mauaji ya kwanza ya kiongozi wa kitaifa nchini Uswidi tangu Gustav III mwaka 1792, na ulikuwa na athari kubwa katika Skandinavia. Mfungwa wa eneo hilo na mlevi Christer Pettersson awali alihukumiwa kwa mauaji hayo katika Mahakama ya Wilaya ya Stockholm lakini akaachiliwa kwa kauli moja na Mahakama ya Rufaa ya Svea. Tarehe 10 Juni 2020, wapelelezi wa Uswidi walifanya mkutano wa waandishi wa habari kutangaza kuwa kulikuwa na "ushahidi wa kutosha" kwamba Stig Engström ndiye aliyemuua Palme. Kwa kuwa Engström alijiua mwaka 2000, mamlaka ilitangaza kuwa uchunguzi wa kifo cha Palme ungefungwa. Hitimisho la 2020 limekabiliwa na ukosoaji wa wazi kutoka kwa wanasheria, maafisa wa polisi na waandishi wa habari, wakishutumu ushahidi kuwa wa kimazingira tu, na kwa kukiri kwa wapelelezi wenyewe dhaifu sana kuhakikisha kesi ikiwa mshukiwa angekuwa hai. Utambulisho wa kweli wa muuaji wake bado haujulikani.[5][6][7][8]

Sven Olof Joachim Palme alizaliwa tarehe 30 Januari 1927 katika familia ya tabaka la juu la Kilutheri la kihafidhina katika wilaya ya Östermalm huko Stockholm. Mzazi wa mwanzo wa familia ya Palme alikuwa nahodha Palme Lydert wa Ystad, ambaye anaweza kuwa na asili ya Uholanzi au Ujerumani. Wanawe walichukua jina la ukoo Palme. Wengi wa Palme wa mapema walikuwa wawikari na waamuzi huko Scania. Tawi moja la familia, ambalo Olof Palme alikuwa sehemu yake, na ambalo lilikua na utajiri zaidi, lilihamia Kalmar; tawi hilo linahusiana na familia nyingine kadhaa za Kiswidi zenye umaarufu kama vile Kreugers, von Sydows na Wallenbergs. Baba yake, Gunnar Palme (1886–1934), alikuwa mfanyabiashara, mwana wa Sven Theodore Palme (1854–1934) na Baroness wa Kifini anayezungumza Kiswidi Hanna Maria von Born-Sarvilahti (1861–1959). Kupitia kwake, Olof Palme alidai ukoo kutoka kwa Mfalme Johan III wa Uswidi, baba yake Mfalme Gustav Vasa wa Uswidi na Mfalme Frederick I wa Denmark na Norwe. Mama yake, Elisabeth von Knieriem (1890–1972), wa familia ya Knieriem ambayo ilianzia Quedlinburg, alitokana na wafanyabiashara na makasisi wa Kibalti wa Kijerumani na alikuwa amefika Uswidi kutoka Urusi kama mkimbizi mnamo 1915. Mjukuu wa babu wa mama yake Elisabeth, Johann Melchior von Knieriem (1758–1817), alikuwa amepewa cheo cha heshima na Mfalme Alexander I wa Urusi mnamo 1814. Familia ya von Knieriem haichukuliwi kama washirika wa jeuri yoyote ya Kibalti. Baba ya Palme alikufa alipokuwa na miaka saba. Licha ya asili yake, mwelekeo wake wa kisiasa ulikuja kuathiriwa na mitazamo ya Kidemokrasia ya Kijamii. Safari zake katika Ulimwengu wa Tatu, pamoja na Marekani, ambapo aliona ukosefu wa usawa wa kiuchumi na ubaguzi wa rangi, zilisaidia kukuza maoni haya.[9][10][11][12][13]

Marejeo

[hariri | hariri chanzo]
  1. ↑ Duxbury, Charie (4 Mei 2020). "Sweden's chance to heal 'open wound' of former PM's murder". Politico. Iliwekwa mnamo 6 Januari 2025.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  2. ↑ Nordstrom, Byron (2000). Scandinavia Since 1500. University of Minnesota Press, p. 347. "The February 1986 murder of Sweden's Prime Minister Olof Palme near Sergelstorget in the middle of Stockholm's downtown shocked the nation and region. Political assassinations were virtually unheard-of in Scandinavia."
  3. ↑ "Olof Palme murder: Sweden believes it knows who killed PM in 1986". BBC News. 10 Juni 2020.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  4. ↑ Sallinen, Jani Pirttisalo (12 Juni 2020). "Bevisen hade fått svårt – på punkt efter punkt". Svenska Dagbladet.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  5. ↑ Ollikainen, Milla (29 Mei 2016). "Antisemitisti ja tahtonainen: Hanna von Born oli Olof Palmen suomalainen isoäiti". Seura (kwa Kifini). Iliwekwa mnamo 22 Septemba 2021.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  6. ↑ Andersson, Stellan. "Olof Palme och Vietnamfrågan 1965–1983" (kwa Kiswidi). OlofPalme.org. Iliwekwa mnamo 27 Februari 2008.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  7. ↑ Vivekanandan 2016, p. 83
  8. ↑ Tawat, Mahama (1 Juni 2019). "The Birth of Sweden's multicultural policy. The impact of Olof Palme and his ideas". International Journal of Cultural Policy: 478–481.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  9. ↑ Olof Ruin: Olof Palme. In: David Wilsford: Political Leaders of Contemporary Western Europe: A Biographical Dictionary. Greenwood Press, Westport, CT 1995
  10. ↑ "von Knieriem genealogy". gedbas.genealogy.net/.
  11. ↑ "Olof Palme". Uno Stamps. Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 20 Oktoba 2017. Iliwekwa mnamo 3 Februari 2015.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  12. ↑ "Lisbeth Palme, Witness to an Assassination, Dies at 87". The New York Times. 2018-10-19. Iliwekwa mnamo 2023-08-27.
  13. ↑ "Olof Palme, Aristocrat Turned Socialist, Dominated The Politics Of Sweden". The New York Times. 1986-03-01. Iliwekwa mnamo 2023-08-26.
Makala hii kuhusu mwanasiasa fulani bado ni mbegu.
Je, unajua kitu kuhusu Olof Palme kama wasifu wake, habari za maisha au kazi yake?
Labda unaona habari katika Wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa?
Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari.
Rudishwa kutoka "https://sw.wikipedia.org/w/index.php?title=Olof_Palme&oldid=1416621"