Mapishi ya Rwanda

Ibitoki

Mapishi ya Rwanda yanategemea vyakula vya asili vinavyozalishwa na kilimo cha jadi cha kujikimu na kihistoria kimekuwa kikitofautiana katika maeneo mbalimbali nchini humo.

Muktadha

Vyakula vya kiasili vya Rwanda ni pamoja na ndizi, matoke, mbegu za kunde, viazi vitamu, maharage, na mihogo (manioc). Kihistoria, hili limekuwa hasa ni la kweli kwa Watwa na Wahutu ambao walikuwa wawindaji na wakulima. Lishe yao kubwa ilikuwa na mboga za majani nyingi zilizokosa protini ya wanyama kutokana na kiasi kidogo cha bidhaa za wanyama walizozitumia. Watutsi kwa kawaida walikuwa wafugaji waliokuwa wakila maziwa na bidhaa za maziwa kwa kiasi kikubwa. Wanyarwanda wengi hutegemea kilimo, na wengi wa wakulima hao hawauzi kile wanachozalisha kutokana na changamoto za kupata masoko.

Wanyarwanda wa sasa hula nyama kwa wingi. Kwa wale wanaoishi karibu na maziwa na wanao na upatikanaji wa samaki, tilapia ni maarufu. Viazi, ambavyo inasemekana vililetwa nchini Rwanda na wakoloni wa Kijerumani na wakoloni wa Kibelgiji, sasa ni maarufu na vinastawi katika miji ya Gitarama na Butare.

Vyakula vya kitaifa

Ugali na mchuzi

Sahani ya ugali na kabeji

Igikoma

Vyakula mbalimbali vimeibuka kutoka kwa aina ya vyakula vya kiasili vinavyoliwa. Ugali (au bugali), inayoliwa katika sehemu nyingi za Afrika Kusini mwa Sahara, ni mchanganyiko wa mahindi na maji ili kutengeneza mchanganyiko unaofanana na uji. Isombe inatengenezwa kwa majani ya muhogo yaliyopondwa na hutolewa na nyama au samaki.

Matoke ni chakula kinachotengenezwa kwa ndizi zilizooka au kupikwa kwa mvuke. Ibihaza inatengenezwa kwa maboga yaliyochanganywa na maharage na kuchemshwa bila kuondoa maganda yake. Mseto wa karanga ikinyiga na unga wa mtama umutsima w’uburo inatengenezwa kwa kuchemsha maji na unga, kisha kuchanganywa hadi kupata mchanganyiko wa uji. Katika mikahawa ya mji mkuu wa Kigali, wenyeji na wageni hula vyakula mbalimbali kutoka mataifa tofauti, ikiwa ni pamoja na vyakula vya India, China, Italia, na Afrika. Katika miji na miji midogo, chakula kinakuwa rahisi zaidi, mara nyingi kinajumuisha kuku, samaki, mbuzi au steki inayotolewa na wali au viazi vya kukaanga.

Vinywaji

Maziwa ni kinywaji cha kawaida miongoni mwa Wanyarwanda. Igikoma, kinachojulikana pia kama uji, ni kinywaji cha kawaida cha asubuhi kinachotumika na wanariadha na akina mama wanaonyonyesha.. Vinywaji vingine maarufu nchini Rwanda ni pamoja na juisi za matunda, divai, bia na soda (Fanta) kwa wale wasiokunywa pombe. Bia zinazozalishwa Rwanda ni pamoja na Primus, Mützig na Amstel. Katika maeneo ya vijijini, urwagwa ni bia inayotengenezwa kutokana na juisi ya ndizi iliyokama ambayo imechanganywa na unga wa mtama uliokaushwa.

Bia ni sehemu ya sherehe na ritwali za kitamaduni na kwa kawaida hutumika na wanaume pekee. Ikigage ni kinywaji chenye pombe kinachotengenezwa kutoka kwa mtama kavu na kinaaminika kuwa na nguvu za kiasili za matibabu. Ubuki ni kinywaji kinachotengenezwa kutoka kwa asali iliyooza yenye asilimia 12 ya pombe.

Tazama pia

• Mapishi ya Uganda

Vitabu

• Adekunle, Julius (2007). Culture and Customs of Rwanda. Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-313-33177-0.
• Auzias, Dominique (2007). Rwanda (kwa Kifaransa). Petit Futé. ISBN 978-2-7469-2037-8.
• King, David C. (2007). Rwanda. Marshall Cavendish. ISBN 978-0-7614-2333-1.
• Twagilimana, Aimable (1997). Hutu and Tutsi. The Rosen Publishing Group. uk. 19. ISBN 0-8239-1999-4.

Makala hii kuhusu mambo ya utamaduni bado ni mbegu. Je, unajua kitu kuhusu Mapishi ya Rwanda kama historia yake au mahusiano yake na mada nyingine? Labda unaona habari katika Wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari.