Bahari ya Karibi : Tofauti kati ya masahihisho

Kutoka Wikipedia, kamusi elezo huru
Content deleted Content added
d Minor fix using AWB
Addbot (majadiliano | michango)
d Bot: Migrating 113 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q1247 (translate me)
Mstari 35: Mstari 35:
{{Link FA|es}}
{{Link FA|es}}
{{Link FA|ru}}
{{Link FA|ru}}

[[af:Karibiese See]]
[[als:Karibisches Meer]]
[[an:Mar Caribe]]
[[ang:Caribisc Sǣ]]
[[ar:البحر الكاريبي]]
[[arz:البحر الكاريبى]]
[[ast:Mar Caribe]]
[[az:Karib dənizi]]
[[bat-smg:Karėbu jūra]]
[[be:Карыбскае мора]]
[[be-x-old:Карыбскае мора]]
[[bg:Карибско море]]
[[bm:Karayibu Ji]]
[[br:Mor Karib]]
[[bs:Karipsko more]]
[[ca:Mar Carib]]
[[ceb:Dagat Caribbean]]
[[ckb:زەریای کاریبی]]
[[cs:Karibské moře]]
[[cv:Кариб тинĕсĕ]]
[[cy:Môr y Caribî]]
[[da:Caribiske Hav]]
[[de:Karibisches Meer]]
[[dsb:Karibiske mórjo]]
[[el:Καραϊβική Θάλασσα]]
[[en:Caribbean Sea]]
[[eo:Kariba Maro]]
[[es:Mar Caribe]]
[[et:Kariibi meri]]
[[eu:Karibe itsasoa]]
[[ext:Mari Caribi]]
[[fa:دریای کارائیب]]
[[fi:Karibianmeri]]
[[fo:Karibiska Havið]]
[[fr:Mer des Caraïbes]]
[[fy:Karibyske See]]
[[ga:Muir Chairib]]
[[gd:Am Muir Caraibeach]]
[[gl:Mar Caribe]]
[[gn:Para Karimbe]]
[[gv:Yn Vooir Charibagh]]
[[hak:Kâ-le̍t-pí-hói]]
[[he:הים הקריבי]]
[[hi:कैरिबियाई सागर]]
[[hr:Karipsko more]]
[[hsb:Karibiske morjo]]
[[hu:Karib-tenger]]
[[hy:Կարիբյան ծով]]
[[ia:Mar Caribe]]
[[id:Laut Karibia]]
[[ilo:Baybay Karibe]]
[[io:Karibeano]]
[[is:Karíbahaf]]
[[it:Mare Caraibico]]
[[ja:カリブ海]]
[[jbo:karibes. zei xamsi]]
[[ka:კარიბის ზღვა]]
[[kk:Кариб теңізі]]
[[kn:ಕೆರಿಬ್ಬಿಯನ್ ಸಮುದ್ರ]]
[[ko:카리브 해]]
[[ku:Deryaya Karîbê]]
[[kw:Mor Karib]]
[[la:Mare Caribicum]]
[[lt:Karibų jūra]]
[[lv:Karību jūra]]
[[mk:Карипско Море]]
[[ml:കരീബിയൻ കടൽ]]
[[mn:Карибын тэнгис]]
[[mr:कॅरिबियन समुद्र]]
[[ms:Laut Caribbean]]
[[my:ကာရစ်ဘီယံ ပင်လယ်]]
[[nah:Caribe Huēyātl]]
[[new:क्यारिबियन सागर]]
[[nl:Caraïbische Zee]]
[[nn:Det karibiske havet]]
[[no:Det karibiske hav]]
[[nv:Kayíbíyinsíí (tónteel)]]
[[oc:Mar Cariba]]
[[os:Карибы денджыз]]
[[pa:ਕੈਰੇਬੀਆਈ ਸਾਗਰ]]
[[pap:Laman Karibe]]
[[pl:Morze Karaibskie]]
[[pnb:بحیرہ کیریبین]]
[[pt:Mar do Caribe]]
[[ro:Marea Caraibilor]]
[[roa-tara:Mare Caraibeche]]
[[ru:Карибское море]]
[[rue:Карібске море]]
[[sah:Кариб байҕала]]
[[sh:Karipsko more]]
[[simple:Caribbean Sea]]
[[sk:Karibské more]]
[[sl:Karibsko morje]]
[[so:Badda Karabiya]]
[[sr:Карипско море]]
[[su:Laut Karibia]]
[[sv:Karibiska havet]]
[[ta:கரிபியக் கடல்]]
[[th:ทะเลแคริบเบียน]]
[[tk:Karib deňzi]]
[[tl:Dagat Karibe]]
[[tr:Karayip Denizi]]
[[tt:Кариб диңгезе]]
[[uk:Карибське море]]
[[ur:بحیرہ کیریبین]]
[[vi:Biển Caribe]]
[[war:Dagat Caribe]]
[[xmf:კარიბიშ ზუღა]]
[[yi:קאראיבישער ים]]
[[yo:Òkun Kàríbẹ́ánì]]
[[zh:加勒比海]]
[[zh-min-nan:Carib-hái]]
[[zh-yue:加勒比海]]

Pitio la 13:55, 8 Machi 2013

Ramani ya Amerika ya Kati na Bahari ya Karibi

Bahari ya Karibi ni bahari ya pembeni ya Atlantiki iliyoko kusini ya Ghuba ya Meksiko. Upande wa magharibi imepakana na Amerika ya Kati, kusini na Amerika ya Kusini. Pinde la Visiwa vya Karibi linaitenga na Atlantiki yenyewe.

Bahari ya Karibi ina eneo la 2,754,000 km². Inafunika sehemu kubwa ya bamba la Karibi. Kina kikubwa kipo katika mfereji wa Kayman kati ya visiwa vya Kuba na Jamaika mwenye urefu wa 7,686 m chini ya UB.

Kuna hori za bahari na ghuba mbalimbali kama ghuba ya Venezuela na ghuba ya Honduras.

Ekolojia

Bahari hii inajulikana kwa miamba yake ya tumbawe ambayo ni mazingira ya aina nyingi za mimea, samaki na kasa. Miamba ya tumbawe ni msingi wa uvuvi na zinavuta watalii wengi.

Katika miaka ya nyuma tumbawe ziko hatarini kutokana na kupanda kwa halijoto ya maji. Tayari sehemu za tumbawe zimekufa. Mapatano ya nchi za Karibi yanatafuta njia za kuhifadhi mazingira haya ya pekee.

Hali ya hewa

Kupanda kwa halijoto ya maji kumesababisha kuongezeka kwa dhoruba za tufani kali. Majira yake ni Juni na Desemba hasa wakati wa Agosti na Septemba. Kwa wastani kuna dhoruba kali 9 kila mwaka na 5 kati yao hufikia kiwango cha tufani. Dhoruba kali huanzia katika sehemu ya mashariki ya bahari ya Karibi kutokana na shindikizo duni la hewa. Dhoruba hizi huelekea mara nyingi upande wa magharibi-kaskazini lakini hugeuza kuelekea mashariki wakati wa kufikia maeneo yenye halijoto ya chini zaidi.

Tufani zinaleta uharibifu mwingi zikipita kwenye visiwa na makao ya watu lakini huharibu pia miamna ya tufani kutokana na kutupa kiasi kikubwa cha machanga na matope kwenye miamba hii.

Historia

Jina la Karibi limetokana na makabila ya Wakaribi wenyeji waliokalia visiwa nya Antili Ndogo (kati ya kisiwa cha Puerto Rico na pwani la Venezuela) wakati wa kufika kwa Kristoforo Kolumbus mnamo mwaka 1500. Visiwa vikubwa vilikaliwa na wenyeji Waarawaki Wenyeji hawa walipotea kabisa kutokana na magonjwa yaliyoletwa na Wazungu Wahispania na vita dhidi ya wakoloni hawa.

Wahispania hawakuona umuhimu sana kutawala visiwa vyote vidogo hivyo Wazungu wengine walifuata na kuvamia visiwa mbalimbali. Waingereza, Wafaransa, Waholanzi na Wadenmark walishika visiwa mbalimbali na kuvifanya koloni zao.

Hata hivyo maharamia walipata nafasi zao katika visiwa vidogovidogo wakishambilia hasa meli za Wahispania zilizobeba dhahabu na fedha kutoka migodi ya Meksiko na Peru. Kipindi hiki cha uharamia kilianza mnamo mwaka 1560 BK na kuendelea hadi 1720. Kati ya maharamia mashuhuri wa nyakati zile walikuwa Blackbeard ("ndevu mweusi"), Henry Morgan na William Kidd. Aina nyingine ya waharamia walikuwa watu kama Sir Francis Drake aliyetekeleza uharamia wake kwa niaba ya malkia ya Uingereza dhidi ya meli za Wahispania.

Mataifa ya Ulaya yalitumia visiwa vya Karibi kwa ajili ya kilimo hasa cha sukari. Mashamba makubwa yalilimwa kwa kutumia watumwa kutoka Afrika. Kutokana na historia hii visiwa vingi vina idadi kubwa ya watu wenye asili ya kiafrika kama kwa mfano kisiwa cha Hispaniola chenye nchi mbili za Haiti na Jamhuri ya Dominika.

Visiwa vingi vya Karibi vimepata uhuru katika karne ya 20. Athira ya Amerika ni kubwa siku hizi.

Makala hii kuhusu maeneo ya Bahari ya Karibi bado ni mbegu.
Je unajua kitu kuhusu Bahari ya Karibi kama historia yake, biashara, taasisi zilizopo, watu au utamaduni?
Labda unaona habari katika wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa?
Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari.

Kigezo:Link FA Kigezo:Link FA