Mfumo wa Jua

Jua letu na sayari zake

Mfumo wa jua na sayari zake ni utaratibu wa jua letu na sayari au sayari kibete zinazolizunguka pamoja na miezi yao, asteroidi, meteoridi, kometi na vumbi ya angani yote ikishikwa na mvutano wa jua.

Kwa kawaida huhesabiwa sayari 9 zinazozunguka jua. Lakini miaka ya nyuma magimba makubwa yamegunduliwa angani ambayo bado hayakukubaliwa kama yahesabiwe kuwa sayari au aina ya asteoridi.

Orodha inayofuata bado inahitaji kuangaliwa kwa sababu kuna tofauti kati ya kamusi na vitabu mbalimbali jinsi ya kutaja sayari fulani.

Sayari za jua letu

Sayari katika mfumo wa jua ni zifuatazo:

Namba zote zinazotaja sifa mbalimbali za sayari zinaonyesha kipimo kulingana na tabia za dunia yetu kuwa "1"

^* Utaridi ni jina la sayari ya kwanza kutokana na lugha ya Kiarabu. Vitabu kadhaa hutumia neno "Zebaki" ni pia neno lenye asili ya Kiarabu linalomaanisha metali; inaonekana limepatikana kama tafsiri ya jina la Kiingereza la sayari ya kwanza "Mercury" bila kujua historia ya majina ya sayari sita ya kwanza yaliyoingia katika Kiswahili kutoka lugha ya Kiarabu.
^** Zuhura ni sayari lenye jina la Kibantu kwa Kiswahili pamoja na jina la asili ya Kiarabu
^*** Tazama makala ya Dunia kwa ajili ya namba halisi. Neno "ardhi" hutumika na waandishi kadhaa badala ya "dunia" wakitaka kutaja sayari ya tatu.
^**** Tangu 2006 Pluto imeingizwa katika kundi la "sayari kibete".

Jina la sayari	Kipenyo kwenye ikweta kulingana na kipenyo cha dunia = 1	Masi	Nusukipenyo ya mzingo wa kuzunguka jua	Muda wa mzingo (miaka)	Kuinama kwa mzingo wa kuzunguka jua Pembenukta (°)	Muda wa siku ya sayari (siku)	Miezi
Utaridi (Zebaki)*	0.382	0.06	0.387	0.241	7.00	58.6	0
Zuhura (Ng'andu)**	0.949	0.82	0.72	0.615	3.39	-243	0
Dunia (Ardhi)***	1.00	1.00	1.00	1.00	0.00	1.00	1
Meriki (Mars)	0.53	0.11	1.52	1.88	1.85	1.03	2
Mshtarii	11.2	318	5.20	11.86	1.31	0.414	63
Zohari (Zohali)	9.41	95	9.54	29.46	2.48	0.426	49
Uranus	3.98	14.6	19.22	84.01	0.77	-0.718	27
Neptun	3.81	17.2	30.06	164.8	1.77	0.671	13
Pluto****	0.18	0.002	39.5	248.5	17.1	-6.5	3

Makala hii kuhusu mambo ya sayansi bado ni mbegu. Je, unajua kitu kuhusu Mfumo wa Jua kama historia yake au mahusiano yake na mada nyingine? Labda unaona habari katika Wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari.