Kiashiria cha gini

Ukosefu wa Usawa katika dunia

Kiashiria cha gini (Kiingereza: Gini coefficient/index) hutumika kupima na kuelezea kiwango cha utofauti wa mapato au mali kati ya watu katika jamii au taifa. Ikiwa na thamani kati ya 0 na 1, kinapima jinsi mapato au mali yanavyogawanywa katika jamii. Thamani ya 0 inamaanisha usawa kamili, ambapo kila mtu ana mapato au mali sawa, wakati 1 inamaanisha kiwango kikubwa cha ukosefu wa usawa, ambapo mtu mmoja ana mali au mapato yote na wengine hawana chochote.

Hii ina maana kwamba, kadri kiashiria cha Gini kinavyoongezeka, ndivyo jamii inavyozidi kuwa na umaskini mkubwa kwa wengi huku matajiri wakimiliki sehemu kubwa ya mali. Kiashiria hiki hutumika kusaidia serikali na wataalamu katika kutathmini sera na mikakati ya kupunguza umaskini, kuongeza usawa wa kijamii, na kukuza maendeleo endelevu.

Jinsi ya kuhesabu

Kiashiria cha gini ni njia ya kupima usawa katika mgawanyo, kama vile mapato au utajiri. Hivi ndivyo unavyoweza kukokotoa kwa hatua rahisi:

1. Panga data: Kwanza, panga thamani (kama mapato au utajiri) kutoka chini hadi juu.
2. Hesabu sehemu ya jumla ya watu: Pata asilimia ya idadi ya watu kila thamani inawakilisha (kuanzia na kundi lenye mapato ya chini).
3. Hesabu sehemu ya jumla ya mapato: Hesabu asilimia ya jumla ya mapato au utajiri kila kundi linavyo.
4. Tengeneza Grafu ya Lorenz: Kwenye grafu, jenga sehemu ya jumla ya watu kwenye mhimili wa X na sehemu ya jumla ya mapato kwenye mhimili wa Y. Hii grafu inaonyesha jinsi mapato yanavyogawanywa.
5. Pata eneo chini ya grafu: Eneo kati ya grafu ya Lorenz na mstari wa usawa kamili (mstari wa diagonal) linawakilisha ukosefu wa usawa.
6. Hesabu Kiashiria cha Gini: Kiashiria cha Gini ni uwiano wa eneo kati ya mstari wa usawa kamili na grafu ya Lorenz na eneo lote chini ya mstari wa usawa kamili. Formu yake ni:

G = A / (A + B)

Ambapo:

A ni eneo kati ya mstari wa usawa kamili na grafu ya Lorenz.

B ni eneo chini ya grafu ya Lorenz.

Kiashiria cha Gini kinatoka kutoka 0 hadi 1:

Gini ya 0 inamaanisha usawa kamili (kila mtu ana mapato sawa).

Gini ya 1 inamaanisha ukosefu wa usawa kamili (mtu mmoja anayo mapato yote, na wengine hawana chochote).