Kiashiria cha maendeleo ya binadamu

Ramani ya nchi kulingana na maendeleo (kutokana na data za 2022, ilichapishwa mnamo 2024).

•      ≥ 0.950
•      0.900–0.950
•      0.850–0.899
•      0.800–0.849
•      0.750–0.799
•      0.700–0.749
•      0.650–0.699
•      0.600–0.649
•      0.550–0.599
•      0.500–0.549
•      0.450–0.499
•      0.400–0.449
•      ≤ 0.399
•      Hakuna data

Kiashiria cha Maendeleo ya Binadamu (kwa Kiingereza Human Development index (HDI) )ni kielezo kilichoundwa na Umoja wa Mataifa ili kutathmini maendeleo ya nchi kwa kuzingatia vipengele vitatu muhimu: afya (maisha ya wastani), elimu (Wastani wa miaka ya masomo) na Miaka ya masomo inayotarajiwa), Umri wa kuishi, na kipato cha taifa kwa kila mtu. Tofauti na viashiria vya kiuchumi pekee, HDI hutoa mtazamo mpana wa ustawi wa binadamu na ubora wa maisha, ikiweka nchi katika viwango kulingana na maendeleo yao katika maeneo haya.

Kiliendelezwa na mchumi Mpakistani Mahbub ul-Haq kikatumiwa sana na Mradi wa Maendeleo wa Umoja wa Mataifa ili kupima maendeleo.

Uswisi ilikuwa ya kwanza na HDI ya ya 0.967, ikifuatwa kwa karibu na Norwei 0.966 na Iceland 0.959. Hong Kong, China (SAR), na Uswidi zilihitimisha tano bora kwa alama za 0.956 na 0.952, mtawaliwa. Alama za chini zaidi za HDI mwaka 2022 zilikuwa nchini Somalia, Sudan Kusini, Jamhuri ya Afrika ya Kati, Chad, na Niger.

Safu za HDI

Safu za kiashiria cha maendeleo ya watu

Kundi la HDI	Viwango vya HDI	Maelezo
juu sana	0.800+	Nchi zenye viwango vya juu vya maisha, elimu, na mapato.
juu	0.700 – 0.799	Nchi zenye viwango vya juu vya maendeleo ya binadamu, lakini sio vya juu kabisa.
kati	0.550 – 0.699	Nchi zenye viwango vya wastani wa maendeleo ya binadamu.
chini	Chini ya 0.550	Nchi zenye viwango vya chini vya maendeleo ya binadamu.

Jinsi ya Kuhesabu

Kiashiria cha Maendeleo ya Watu (HDI) kinahesabiwa kwa kutumia wastani wa kijiometri wa viashiria vitatu vilivyosasishwa:

• • Kiashiria cha Maendeleo ya Watu = (Kiashiria cha Afya × Kiashiria cha Elimu × Kiashiria cha Mapato)^(1/3)

Hatua ya 1: Hesabu Kila Kiashiria Kila moja kati ya vipengele vitatu vinabadilishwa kuwa kiashiria kwa kutumia fomula hii:

Kiashiria = (Thamani Halisi - Thamani ya Chini) / (Thamani ya Juu - Thamani ya Chini)

• • 1. Kiashiria cha Afya (Kiashiria cha Umri wa Kuishi)

Kiashiria cha Umri wa Kuishi = <maths>(Umri wa Kuishi - 20) / (85 - 20)</maths>

Umri wa Kuishi wa Chini: Miaka 20 Umri wa Kuishi wa Juu: Miaka 85

• • 2. Kiashiria cha Elimu

Kiashiria cha Elimu ni wastani wa viashiria viwili vidogo:

• Kiashiria cha Elimu = (Kiashiria cha Miaka ya Kiwango cha Masomo + Kiashiria cha Miaka ya Kiwango cha Masomo ya Inayotarajiwa) / 2

• Kiashiria cha Miaka ya Kiwango cha Masomo

(Miaka ya Kiwango cha Masomo - 0) / (15 - 0)

• Kiashiria cha Miaka ya Kiwango cha Masomo ya Inayotarajiwa

(Miaka ya Kiwango cha Masomo ya Inayotarajiwa - 0) / (18 - 0)

• • 3. Kiashiria cha Mapato

Kiashiria cha Mapato = (log(GNI kwa kila mtu) - log(100)) / (log(75,000) - log(100))

GNI kwa kila mtu wa Chini: $100 GNI kwa kila mtu wa Juu: $75,000

Inatumia logari kwa ajili ya marekebisho ya tofauti za mapato.

• • Hatua ya 2: Hesabu Alama ya Mwisho ya Kiashiria cha Maendeleo ya Watu

Mara tu viashiria vitatu vimehesabiwa, Kiashiria cha Maendeleo ya Watu hupatikana kwa kutumia:

• 'Kiashiria cha Maendeleo ya Watu = (Kiashiria cha Umri wa Kuishi × Kiashiria cha Elimu × Kiashiria cha Mapato)^(1/3)

Mfano wa Hesabu; Nchi A ina;

• • Umri wa Kuishi = Miaka 70
  • Miaka ya Kiwango cha Masomo = Miaka 10
  • Miaka ya Kiwango cha Masomo ya Inayotarajiwa = Miaka 14
  • GNI kwa kila mtu = $15,000

Hatua ya 1: Hesabu Kila Kiashiria 1. Kiashiria cha Afya (70 - 20) / (85 - 20) = 50 / 65 = 0.769 2. Kiashiria cha Elimu

• • Kiashiria cha Miaka ya Kiwango cha Masomo

(10 - 0) / (15 - 0) = 10 / 15 = 0.667

• • Kiashiria cha Miaka ya Kiwango cha Masomo ya Inayotarajiwa

(14 - 0) / (18 - 0) = 14 / 18 = 0.778 (0.667 + 0.778) / 2 = 1.445 / 2 = 0.723

3. Kiashiria cha Mapato (log(15,000) - log(100)) / (log(75,000) - log(100))

(4.176 - 2) / (4.875 - 2) = 2.176 / 2.875 = 0.757

Hatua ya 2: Hesabu Kiashiria cha Maendeleo ya Watu

• • Kiashiria cha Maendeleo ya Watu = (0.769 × 0.723 × 0.757)^(1/3)

= (0.420)^(1/3) = 0.748

Hivyo, Kiashiria cha Maendeleo ya Watu cha nchi hii = 0.748 juu

Tazama pia

• Orodha ya nchi za Afrika kwa Kiashiria cha Maendeleo ya Binadamu

Marejeo

Makala hii kuhusu mambo ya uchumi bado ni mbegu. Je, unajua kitu kuhusu Kiashiria cha maendeleo ya binadamu kama historia yake au mahusiano yake na mada nyingine? Labda unaona habari katika Wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari.