John Speke

John Speke (4 Mei 1827 – 15 Septemba 1864) alikuwa mpelelezi kutoka Uingereza aliyefaulu kuwa Mzungu wa kwanza kuona ziwa Viktoria katika kutafuta chanzo cha mto Naili.

Speke alizaliwa tarehe 4 Mei 1827 katika Orleigh Court, Buckland Brewer, karibu na Bideford, North Devon.

Mnamo 1844 aliingizwa katika Jeshi la Briteni na kupelekwa India, ambapo alihudumia watoto wachanga wa 46 wa Bengal chini ya Sir Hugh Gough wakati wa kampeni ya Punjab na chini ya Sir Colin Campbell wakati wa Vita vya Kwanza vya Anglo-Sikh. Alipandishwa cheo kuwa Luteni mnamo 1850 na nahodha mnamo 1852.

Wakati akiwa katika korti ya Muteesa Kabaka au Mfalme wa Buganda, ufalme wa eneo hilo, ambaye alimtendea Speke kwa fadhili, alipewa wasichana wawili wa karibu 12 na 18 kutoka kwa msafara wa Malkia Mama. Speke alimpenda sana mzee, Meri, ambaye alimpenda, kulingana na fadhira zake (ambazo zilibadilishwa wakati zilichapishwa kama vitabu baadaye). Wakati Meri alionekana kuwa mwaminifu kwa Speke na kutimiza jukumu lake la kuwa "mke" kama alivyoamriwa na Mama wa Malkia, hakuonyesha uhusiano wowote wa kihemko na Speke, na hii ilimwacha Speke akiwa amevunjika moyo kwa sababu alikuwa akitafuta uhusiano wa hisia za mhemko. Speke alitumia miezi kadhaa katika korti ya Mutesa na wakati alikuwa ameacha kushinda moyo wa Mere, alijaribu kupanga uhusiano mzuri kwa Mere na mwanaume mwingine, bila mafanikio inaonekana.

Mwishowe, akipewa ruhusa na Mutesa mnamo Juni 1862 kuondoka, Speke kisha akasafiri chini ya Mto Nile sasa ameungana na Grant. Kwa sababu ya vizuizi vya kusafiri vilivyowekwa na wakuu wa mitaa, vikundi vya uvamizi wa watumwa, vita vya kikabila na ugumu wa eneo hilo, Speke hakuweza kuorodhesha mtiririko wote wa Mto Nile kutoka Ziwa Victoria kaskazini. Kwa nini hakufanya juhudi zaidi kufanya hivyo haijulikani wazi, lakini ugumu mkubwa wa safari lazima ulicheza jukumu kubwa. Kufikia Januari 1863 Speke na Grant walifika Gondokoro Kusini mwa Sudan, ambapo alikutana na Samuel Baker na "mke" wake, Florence von Sass.

Alitumia likizo yake kuchunguza Milima ya Himalaya na Mlima Everest na mara moja akavuka kwenda Tibet.

Pamoja na James Augustus Grant, Speke waliondoka kuelekea Portsmouth tarehe 27 Aprili 1860 na wakaondoka kuelekea Zanzibar mnamo Oktoba 1860. Safari hiyo ilikaribia ziwa kutoka kusini magharibi lakini Grant mara nyingi alikuwa mgonjwa na hakuweza kusafiri na Speke muda mwingi. Kama wakati wa safari ya kwanza, katika kipindi hiki cha historia, wafanyabiashara wa watumwa wa Kiarabu walikuwa wameunda mazingira ya kutokuwa na imani kubwa kwa wageni wowote wanaoingia Afrika ya kati, na makabila mengi yalikimbia au kupigana wakati wa kukutana nao kwani walidhani watu wote wa nje kuwa watumwa. Kukosa bunduki na askari wengi, kitu pekee ambacho msafara ungefanya ni kutoa matoleo ya amani kwa wenyeji, na wanaume wote walicheleweshwa sana na vifaa vyao vilipunguzwa na mahitaji ya zawadi na ada ya kupita na wakuu eneo hilo. Baada ya ucheleweshaji wa miezi kadhaa Speke alifika Ziwa Victoria mnamo 28 Julai 1862, na kisha akasafiri upande wa magharibi kuzunguka Ziwa Victoria lakini akiliona mara kwa mara tu; lakini upande wa kaskazini mwa ziwa, Speke alipata Mto Nile ukitiririka kutoka ndani na kugundua Maporomoko ya Ripon.

Makala hii kuhusu mtu huyo bado ni mbegu. Je, unajua kitu kuhusu John Speke kama wasifu wake, habari za maisha au kazi yake? Labda unaona habari katika Wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari.