Jimbo Katoliki la Bagamoyo

Kanisa la Bagamoyo.

Jimbo Katoliki la Bagamoyo (kwa Kilatini: Dioecesis Bagamoyensis) ni mojawapo katika yamajimbo 36 ya Kanisa Katoliki nchini Tanzania kwa ajili ya waumini wake katika wilaya za Bagamoyo, Chalinze na Kinondoni.

Eneo lote lina kilomita ya mraba 10,345.

Kutokana na historia yake linafuata mapokeo ya Kanisa la Kiroma, kama majimbo mengine yote ya Tanzania.

Makao makuu yako mjini Bagamoyo, ambapo Kanisa Katoliki lilianzia katika eneo la Tanzania Bara.

Kikanisa linahusiana na jimbo kuu la Dar es Salaam.

Maendeleo yake

• 11 Mei 1906: Kuundwa kama Apostolic Vicariate of Central Zanguebar kutokana na Apostolic Vicariate of Zanzibar
• 21 Desemba 1906: Kubadilishiwa jina kuwa Apostolic Vicariate of Bagamoyo
• 25 Machi 1953: Kupandishwa hadhi kuwa Diocese of Morogoro (Bagamoyo ikiwa ndani yake)
• 7 Machi 2025: Kuanzishwa kutokana na Jimbo Katoliki la Morogoro na Jimbo Kuu la Dar es Salaam

Uongozi wake

• Vicars Apostolic of Bagamoyo
  • Askofu François-Xavier Vogt, C.S.Sp. (1906.07.25 – 1923.05.19), kuhamishwa kuwa Vicar Apostolic of Cameroon
  • Askofu Bartholomew Stanley Wilson, C.S.Sp. (1924.01.09 – 1933.05.23), kuhamishwa kuwa Vicar Apostolic of Sierra Leone
  • Askofu Bernardo Gerardo Hilhorst, C.S.Sp. (1934.02.26 – 1953.03.25)
• Maaskofu wa Jimbo la Bagamoyo
  • Askofu Stephano Lameck Musomba, O.S.A., (2025.03.7 hadi sasa)

Papa analisimamia jimbo pia kupitia Idara ya Uinjilishaji wa Mataifa.

Kazi zake

Likiishi katika eneo ambapo wananchi walio wengi ni Waislamu, linajadiliana nao kwa amani pamoja na kutangaza Injili ya Yesu Kristo.

Likitegemea uwezo wa Roho Mtakatifu katika liturgia linazidi kuwatakasa watu ili waishi kama watoto halisi wa Baba wa mbinguni.

Kwa mamlaka waliyokabidhiwa kwanza Mitume wa Yesu na kurithiwa kwa sakramenti ya daraja, linazidi kuwachunga waamini washuhudie upendo kati yao na kwa wote, hasa kwa kutumikia wanaohitaji huduma zake mbalimbali za kijamii pia (upande wa afya, elimu, n.k.).

Miundo na michango ya waamini mbalimbali

Mbali ya ofisi na taasisi mbalimbali (k.mf. seminari), miundo yake ya msingi ni parokia zilizoenea katika wilaya zake zote na zinazoongozwa na mapadri wanajimbo na wanashirika.

Watawa wa kike na wa kiume wengi wa mashirika 40 hivi wanatoa mchango wa pekee kwa kushuhudia maisha ya Yesu katika useja mtakatifu, ufukara na utiifu.

Hatimaye walei, ambao ndio wanakanisa walio wengi, wanatimiza utume wao katika majukumu ya kila siku ya maisha ya kawaida vijijini na mitaani, wakishirikiana katika mtandao wa vigango, vinavyotegemea sana makatekista, na wa jumuia ndogondogo za Kikristo, zilizopewa kipaumbele na Sinodi ya Afrika.

Malengo

Ni juhudi yao kulenga hali ya kujitegemea hata kiuchumi, ingawa hali halisi ya nchi ni ngumu kwa sababu zilezile zilizoathiri karibu nchi zote za bara hilo.

Wakitegemea neema ya Mungu, ni juhudi yao hasa kushinda dhambi ndani mwao wenyewe na ndani ya miundo ya jamii ili utawala wa Mungu uenee kote na kuleta utakatifu na wokovu, haki na amani.

Takwimu

Lilipoanzishwa mwaka 2025 jimbo lilikuwa na waamini waliobatizwa 92,345 kati ya wakazi 459,596 (20.1%).

Katika parokia 22 kulikuwa na mapadri 45 (wanajimbo 8 na watawa 37) na mabradha 7.

Historia kwa kirefu

Mnamo mwaka 1868, Padre Antoine Horner wa Mapadri wa Roho Mtakatifu, ambaye alikuwa akitafuta mahali katika bara la Afrika Mashariki ili kuanzisha misheni ya kwanza ya Kanisa Katoliki, alifika Bagamoyo na kuamua kuanzisha utume hapa. Wakati huo wenyewe ulikuwa mji wa watu wengi na makabila yake ya ndani na pia watu kutoka Arabia, India, nchi za Kiislamu, Uajemi, Goa na Ulaya. Kilikuwa kituo cha biashara kilichojulikana sana kwa biashara yake ya utumwa. Ardhi iliyohitajika kwa misheni ilitolewa zawadi na Waislamu chini ya uongozi wa Sultan Majid mwaka huohuo.

Muda mfupi baadaye, kanisa la kwanza lilijengwa mnamo 1872, baada ya kuanzisha misheni, kama muundo rahisi wa minara wa muundo wa Ufaransa lakini kwa nyenzo za kawaida. Kwa matao na minara mingi, mnara huo unafanana na kilemba. "Mnara huu wa squat" tangu wakati huo umepewa jina kama Mnara wa Livingstone. Makazi ya mababa (jengo la orofa tatu na balcony pana) pia yalijengwa wakati huo kwa mtindo wa kienyeji na sakafu ya mbao ya mikoko na paa, na kuta za mawe ya matumbawe ya mtindo wa usanifu wa kabla ya ukoloni. Yana matao wazi pembezoni mwake na hayana mfanano na usanifu wa kikoloni wa Ujerumani. Konventi ya Masista pia ilijengwa kwa mtindo uleule. Wakati huo ugonjwa wa kipindupindu ulikuwa umeathiri mji na watu walikimbilia katika eneo la misheni. Kusudi la wamisionari wa Ufaransa, walioanzisha misheni huko, lilikuwa kuwakomboa watumwa kutoka katika kazi yao ya kifungo, ambayo ingawa hapo awali ilikuwa na mafanikio machache lakini ilileta mwamko wa kuendeleza harakati za uhamasishaji wa Biashara ya Utumwa ya Afrika Mashariki.

Mnamo mwaka wa 1892, zawadi nyingine kubwa ya ardhi ya hekta 20,000 (ekari 49,000) ilitolewa kwa misheni na Sewa Haji, mfadhili wa Kiislamu na mfanyabiashara tajiri sana (aliyefanya biashara ya nguo, shaba, baruti, pembe za ndovu na pembe za faru pamoja na kumiliki na kupanga misafara). Hii iliwezesha misheni kupanua jengo lake. Mnamo 1910-1914, kabla ya Vita vya Kwanza vya Dunia, kanisa kubwa zaidi la Kirumi, lililoitwa Kanisa la New Holy Ghost, lilijengwa kwa vitalu vya mawe ya matumbawe.

Makaburi pia yalianzishwa takriban mita 100 (futi 330) kutoka jengo kuu la misheni ambapo wamisionari wa mapema huzikwa. Grotto ilijengwa na "wahuru" ambao waliishi katika misheni. Pia kuna baadhi ya miti ya kigeni katika uwanja wa misheni ambayo ilipandwa mapema wakati wamisionari walipoanza misheni yao.

Majengo ya kihistoria

Misheni ilianzishwa na Mapadri wa Roho Mtakatifu. Kanisa la asili, lililojengwa mwaka wa 1872, linaripotiwa kuwa ndilo kanisa kongwe zaidi katika bara la Afrika Mashariki, huku kanisa jipya lilipojengwa 1910-1914. Mnamo 1874, mati ya David Livingstone alilazwa kwa usiku mmoja katika Misheni ya Roho Mtakatifu; Mnara wa Livingstone, sehemu ya kanisa la awali, unaitwa kwa heshima yake.

Kuna majengo mengine kadhaa kwenye uwanja wa misheni, pamoja na Nyumba ya Mababa wa Kale, ambayo ilikuwa makazi ya wamisionari. Jengo hilo la ghorofa tatu lina balcony pana na limejengwa kwa mtindo wa misheni kabla ya ukoloni. Viwanja hivyo pia vinajumuisha makaburi, grotto (iliyojengwa mwaka wa 1876), na jumba la makumbusho. Jumba la wamisionari liko kilomita 2 (1.2 mi) kaskazini mwa mji wa Bagamoyo.

Makumbusho

Nyumba ya Masista, iliyojengwa mnamo 1876, iligeuzwa kuwa Jumba la Makumbusho la Misheni ya Kikatoliki. Jumba la makumbusho lina maonyesho mengi ya kugusa hisia ya picha za watumwa waliofungwa pamoja kwa minyororo shingoni mwao, maonesho ya historia ya kazi ya Umishonari na kugeuzwa kuwa Ukristo, vitabu na vijitabu vya historia ya Bagamoyo, muafaka wa milango ya Wahindi na Waarabu, pingu, minyororo na mijeledi iliyotumika wakati wa biashara ya utumwa, na ufundi mwingi wa mbao wa kienyeji.

Vipengele vingine mashuhuri

Mnara wa Livingstone wa kanisa la zamani. Jengo la misheni ya Kikatoliki. Wakati David Livingstone, mgunduzi mashuhuri alipokufa wakati wa kampeni ya uchunguzi, maiti yake ilibebwa na watumishi wake waliojitolea, Abdullak Susi na James Chuma. Walibeba mwili wake uliodhoofika (bila moyo uliokuwa umezikwa Zambia) katika safari kutoka Chitamaho nchini Zambia hadi Bagmayo ambayo ilidumu kwa muda wa miezi 11. Mwili wake ulihifadhiwa kwenye mnara (ambao unaitwa kwa jina lake sasa) tarehe 24 Februari 1874 kwa usiku mmoja na siku iliyofuata ulichukuliwa kwenye meli iliyoitwa MS Vulture hadi Zanzibar na kisha Uingereza ambako alizikwa huko Westminster Abbey. Watumwa 700 walikusanyika kumpa heshima katika kanisa kabla ya "Mwili wa Daudi" kupelekwa Uingereza.

Kitu cha kumbukumbu kilichoambatanishwa na mbuyu kwenye uwanja wa kanisa ni kipande kidogo cha mnyororo wa chuma. Inasemekana kijana mmisionari Mfaransa, Madam Chevalier, aliyekuwa akiendesha zahanati huko Zanzibar, alifunga mnyororo kwenye mti ili kumfunga punda wake, na hatimaye akasahau. Kwa karne moja na nusu mti umekua na kufikia ukubwa wa kipenyo cha mita 7 (futi 23) ukiacha mnyororo kama kipande kidogo cha mita 0.3 (futi 1) ya mnyororo.

Tanbihi

Makala hii kuhusu Kanisa Katoliki bado ni mbegu. Je, unajua kitu kuhusu Jimbo Katoliki la Bagamoyo kama historia yake au maelezo zaidi? Labda unaona habari katika Wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari.