Nenda kwa yaliyomo

Herbert Spencer

Kutoka Wikipedia, kamusi elezo huru

Makala hii ina dalili ya kutungwa kwa kutegemea programu ya kompyuta kama vile "Google translation" au "wikimedia special:content translation" bila masahihisho ya kutosha. Watumiaji wanaombwa kuchunguza tena lugha, viungo na muundo wake. Wakiridhika na hali yake wanaweza kuondoa kigezo hiki kinachoonekana kwenye dirisha la kuhariri juu ya matini ya makala kwa kutumia alama za {{tafsiri kompyuta}} .

Herbert Spencer (27 Aprili 1820 – 8 Desemba 1903) alikuwa mtaalamu wa Kiingereza wa fani nyingi aliyefanya kazi kama mwanafalsafa, mwanasaikolojia, mwanabiolojia, mwanasosholojia, na mwananthropolojia. Spencer alianzisha usemi "survival of the fittest" (kuishi kwa waliofaa), ambao aliubuni katika "Principles of Biology" (1864) baada ya kusoma kitabu cha Charles Darwin cha 1859 "On the Origin of Species". Neno hilo linapendekeza kwa nguvu uteuzi wa asili, lakini Spencer aliona mageuzi yakipanuka hadi katika nyanja za sosholojia na maadili, kwa hivyo pia aliunga mkono Lamarckism.[1][2][3][4][5]

Spencer aliendeleza dhana inayojumuisha yote ya mageuzi kama maendeleo ya hatua kwa hatua ya ulimwengu wa kimwili, viumbe vya kibiolojia, akili ya binadamu, na tamaduni na jamii za binadamu. Kama mtaalamu wa fani nyingi, alichangia katika mada anuwai, ikiwa ni pamoja na maadili, dini, anthropolojia, uchumi, nadharia ya siasa, falsafa, fasihi, astronomia, biolojia, sosholojia, na saikolojia. Wakati wa uhai wake alipata mamlaka makubwa, hasa katika taaluma zinazozungumza Kiingereza. Spencer alikuwa "msomi wa Ulaya maarufu zaidi katika miongo ya mwisho ya karne ya kumi na tisa" lakini ushawishi wake ulipungua sana baada ya 1900: "Nani sasa anamsoma Spencer?" aliuliza Talcott Parsons mnamo 1937.[6]

Maisha

[hariri | hariri chanzo]

Spencer alizaliwa huko Derby, Derbyshire, England, tarehe 27 Aprili 1820, mwana wa William George Spencer (kwa ujumla aliitwa George). Baba ya Spencer alikuwa mpingaji wa kidini ambaye alitoka Methodism hadi Quakerism, na anaonekana kumudu peleka kwa mwanawe upinzani dhidi ya aina zote za mamlaka. Aliendesha shule iliyoanzishwa kwa mbinu za kufundisha za maendeleo za Johann Heinrich Pestalozzi na pia alihudumu kama Katibu wa Jumuiya ya Falsafa ya Derby, jumuiya ya kisayansi ambayo ilikuwa imeanzishwa mnamo 1783 na Erasmus Darwin, babu wa Charles Darwin.[7]

Spencer alielimishwa katika sayansi ya kimajaribio na baba yake, wakati wanachama wa Jumuiya ya Falsafa ya Derby walimudu tambulisha kwa dhana za kabla ya Darwin za mageuzi ya kibiolojia, hasa zile za Erasmus Darwin na Jean-Baptiste Lamarck. Mjomba wake, Mchungaji Thomas Spencer, kasisi wa Hinton Charterhouse karibu na Bath, alikamilisha elimu rasmi ya Spencer iliyokuwa na mipaka kwa kumudu fundisha hisabati na fizikia, na Kilatini cha kutosha kumudu wezesha kutafsiri maandishi rahisi. Thomas Spencer pia alimudu weka kwa mpwa wake maoni yake ya Biashara huru na ya kupinga serikali. Vinginevyo, Spencer alikuwa autodidact ambaye alipata ujuzi wake mwingi kutoka kwa usomaji wa mwelekeo finyu na mazungumzo na marafiki na marafiki zake wa karibu.[8][9][10]

Taaluma

[hariri | hariri chanzo]

Wote kama kijana na kama kijana, Spencer aliona ni vigumu kukaa kwa taaluma yoyote ya kiakili au ya kitaaluma. Alifanya kazi kama mhandisi wa umma wakati wa uchumi wa reli wa mwishoni mwa miaka ya 1830, huku pia akitumia muda wake mwingi kuandika kwa majarida ya mikoani ambayo yalikuwa yasiyofuata dini na ya itikadi kali katika siasa zao.

Spencer alichapisha kitabu chake cha kwanza, "Social Statics" (1851), alipokuwa akifanya kazi kama mhariri msaidizi kwenye jarida la Biashara huru "The Economist" kutoka 1848 hadi 1853. Alitabiri kwamba ubinadamu hatimaye ungezoea kabisa mahitaji ya kuishi katika jamii na kusababisha kufifia kwa serikali. Mchapishaji wake, John Chapman, alimtambulisha Spencer kwa saluni yake ambayo ilihudhuriwa na wafikra wengi wakuu wa itikadi kali na wa maendeleo wa mji mkuu, ikiwa ni pamoja na John Stuart Mill, Harriet Martineau, George Henry Lewes na Mary Ann Evans (George Eliot), ambaye alikuwa naye akiwa na uhusiano wa kimapenzi kwa muda mfupi. Spencer mwenyewe alimtambulisha mwanabiolojia Thomas Henry Huxley, ambaye baadaye angepata umaarufu kama 'Bulldog wa Darwin' na ambaye alibaki kuwa rafiki wa maisha yote wa Spencer. Hata hivyo, ilikuwa urafiki wa Evans na Lewes uliomudu fanya ajuane na "A System of Logic" ya John Stuart Mill na positivism ya Auguste Comte na ambayo ilimudu weka kwenye njia ya kazi ya maisha yake. Alikubaliana sana na Comte.

Marejeo

[hariri | hariri chanzo]
  1. ↑ "Letter 5145 – Darwin, C. R. to Wallace, A. R., 5 July (1866)". Darwin Correspondence Project. Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 13 Mei 2011. Iliwekwa mnamo 12 Januari 2010.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
     Maurice E. Stucke. "Better Competition Advocacy". Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 30 Aprili 2011. Iliwekwa mnamo 29 Agosti 2007. Herbert Spencer in his Principles of Biology of 1864, vol. 1, p. 444, wrote "This survival of the fittest, which I have here sought to express in mechanical terms, is that which Mr. Darwin has called 'natural selection', or the preservation of favoured races in the struggle for life."{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  2. ↑ Riggenbach, Jeff (24 April 2011) The Real William Graham Sumner Archived 10 Novemba 2014 at the Wayback Machine, Mises Institute.
  3. ↑ Thomas Eriksen and Finn Nielsen, A History of Anthropology (2001) p. 37.
  4. ↑ "Spencer became the most famous philosopher of his time," says Henry L. Tischler, Introduction to Sociology (2010) p. 12.
  5. ↑ Talcott Parsons, The Structure of Social Action (1937; New York: Free Press, 1968), p. 3; quoting from C. Crane Brinton, English Political Thought in the Nineteenth Century (London: Benn, 1933).
  6. ↑ "Spencer, Herbert | Internet Encyclopedia of Philosophy". Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 24 Mei 2020. Iliwekwa mnamo 5 Juni 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  7. ↑ Rev. Thomas Spencer (14 October 1796 – 26 January. 1853) – See: http://www.oxforddnb.com/view/article/26138/?back=,36208
  8. ↑ In 1844, Spencer published three articles on phrenology in The Zoist: A Journal of Cerebral Physiology & Mesmerism, and Their Applications to Human Welfare: "A New View of the Functions of Imitation and Benevolence" (Vol.1, No.4, (January 1844), pp. 369–385 Archived 9 Mei 2016 at the Wayback Machine); "On the Situation of the Organ of Amativeness" (Vol.2, No.6, (July 1844), pp. 186–189 Archived 9 Mei 2016 at the Wayback Machine); and "A Theory concerning the Organ of Wonder" (Vol.2, No.7, (October 1844), pp. 316–325 Archived 17 Juni 2016 at the Wayback Machine).
  9. ↑ M. Francis (2014). Recension of Herbert Spencer's life. Routledge. ku. 7–8. ISBN 978-1317493464. Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 30 Desemba 2018. Iliwekwa mnamo 30 Desemba 2018 – kutoka ndpr.nd.edu. {{cite book}}: External link in |via= (help)CS1 maint: date auto-translated (link)
  10. ↑ Steven Shapin (13 Agosti 2007). "Man with a plan". newyorker.com (kwa Kiingereza). Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 30 Aprili 2015. A lifelong hypochondriac, he had come for his health, to reinvigorate his "greatly disordered nervous system", and he withstood all inducements to what he called "social excitement".{{cite magazine}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
Makala hii kuhusu mwanasayansi fulani bado ni mbegu.
Je, unajua kitu kuhusu Herbert Spencer kama wasifu wake, habari za maisha au kazi yake?
Labda unaona habari katika Wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa?
Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari.
Rudishwa kutoka "https://sw.wikipedia.org/w/index.php?title=Herbert_Spencer&oldid=1412988"