Chama cha Kikomunisti cha China

Bendera ya CPC

Chama cha Kikomunisti cha China (CPC), (Kichina: 中国共产党; pinyin: Zhōngguó Gòngchǎndǎng), ndicho chama cha kisiasa kilichoanzisha na kinachoongoza Jamhuri ya Watu wa China. Kimeanzishwa mwaka 1921, CPC ndicho chama kikubwa zaidi duniani kwa idadi ya wanachama, kikiwa na zaidi ya wanachama milioni 98 kufikia mwaka 2023. CPC imeongoza mfumo wa chama kimoja katika bara la China tangu mwaka 1949, na imekuwa na mamlaka ya juu katika serikali, jeshi, na jamii.

Muundo wa chama umejengwa juu ya dhana ya demokrasia ya kiutendaji (democratic centralism), kanuni ya Kimaksi-Kileninisti inayohusisha mijadala ya ndani ikifuatiwa na uungwaji mkono wa pamoja wa maamuzi yaliyofikiwa. CPC inadhibiti kwa karibu sera za kitaifa, vyombo vya habari, elimu, na jamii ya kiraia kupitia taasisi za serikali na chama.

Historia

Chama cha Kikomunisti cha China kilianzishwa mjini Shanghai mwezi Julai 1921, wakati wa misukosuko ya kisiasa na wimbi la kupinga ukoloni nchini China. Viongozi wa mwanzo kama Chen Duxiu na Li Dazhao] walivutiwa na mafanikio ya Mapinduzi ya Urusi na walitaka kuanzisha mfumo wa Kimaksi-Kileninisti katika muktadha wa Kichina. Chama hiki kilishirikiana kwa muda mfupi na Kuomintang (KMT) katika miaka ya 1920 kabla ya kuzuka kwa migogoro iliyopelekea Vita vya Kiraia vya China.

Chini ya uongozi wa Mao Zedong, CPC ilipata nguvu kwa kutumia mikakati ya kuhamasisha vijijini na vita vya msituni. Baada ya kushinda KMT, CPC ilitangaza kuanzishwa kwa Jamhuri ya Watu wa China tarehe 1 Oktoba 1949. Miongo iliyofuata ilishuhudia kampeni kubwa kama vile Kurukia Maendeleo Makubwa (1958–1962) na Mapinduzi ya Kitamaduni (1966–1976), ambazo zilileta athari kubwa kijamii na kiuchumi.

Sifa na Muundo

CPC imejengwa juu ya misingi ya Ukomunisti wa Kimaksi-Kileninisti, lakini imepitia mageuzi ya kiitikadi kadhaa, ikiwa ni pamoja na Mao Zedong Thought, Nadharia ya Deng Xiaoping Theory, Mwakilishi wa Tatu, Mtazamo wa Kisayansi juu ya Maendeleo, na sasa Fikra za Xi Jinping kuhusu Ujamaa wenye Sifa za Kichina kwa Enzi Mpya. Kila hatua ya kiitikadi imekuwa jaribio la kusasisha sera za chama huku ikidumisha udhibiti wake wa msingi.

Chombo kikuu cha mamlaka ndani ya chama ni Mkutano Mkuu wa Kitaifa unaofanyika kila baada ya miaka mitano na huchagua Kamati Kuu. Vyombo vyenye mamlaka makubwa ya kufanya maamuzi ni Ofisi ya Kisiasa (Politburo) na Kamati yake Ndogo ya Kudumu, inayoongozwa na Katibu Mkuu wa chama, ambaye kwa sasa ni Xi Jinping.

Serikali

Ingawa China ina mfumo rasmi wa kiserikali, mamlaka halisi yako mikononi mwa CPC, ambapo maafisa wote wa juu serikalini na jeshini ni wanachama wa chama. Tume Kuu ya Kijeshi, ambayo pia inaongozwa na kiongozi wa chama, inadhibiti Jeshi la Ukombozi la Watu (PLA). CPC pia ina ushawishi juu ya taasisi zote kuu ikiwa ni pamoja na mahakama, bunge, vyombo vya habari, na elimu.

Hakuna upinzani wa kisheria; vyama vingine vya kisiasa vipo chini ya mfumo wa Muungano wa Taifa lakini vinatambuliwa kama washirika wa CPC. Ingawa Katiba ya China inaruhusu uhuru wa kujieleza, kwa vitendo upinzani wa kisiasa na maoni tofauti hudhibitiwa kwa ukali.

Ushawishi wa Kimataifa

CPC ina nafasi muhimu katika kuunda sera za kigeni za China na kupanua ushawishi wake kimataifa. Kupitia miradi kama Mpango wa Ukanda na Njia (Belt and Road Initiative), China imeongeza uwepo wake wa kiuchumi na kisiasa katika bara la Asia, Afrika, na Ulaya. CPC pia huendeleza uhusiano na vyama vingine vya siasa na mashirika ya kimataifa ili kuendeleza mtazamo wake wa utawala.

Ukosoaji

CPC imekuwa ikikosolewa kwa utawala wake wa kiimla, ukandamizaji wa wapinzani, udhibiti mkali wa vyombo vya habari na mtandao, pamoja na masuala ya haki za binadamu hususan katika maeneo ya Xinjiang, Tibet, na Hong Kong. Hata hivyo, wafuasi wa chama wanatetea kuwa CPC imesimamia ukuaji mkubwa wa uchumi na kupunguza kwa kiwango kikubwa umasikini.