Kodi ya mapato Tanzania

Kodi ya mapato Tanzania ni tozo kwa wananchi wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania inayotokana na vyanzo vitatu ambavyo ni ajira, biashara pamoja na uwekezaji. Aina hiyo ya kodi inatozwa kwa mamlaka ya Sheria ya Kodi ya Mapato ya mwaka 2004, kama ilivyorekebishwa. Usimamizi wa kodi ya mapato hufanywa na Mamlaka ya Mapato Tanzania (Tanzania Revenue Authority - TRA).

Sheria ya Kodi ya Mapato ya Tanzania, ilianza kutumika Julai, 2004. Sheria hiyo imeunda upya mfumo wa kodi ya mapato kulingana na mahitaji ya kisasa na kubatilisha Sheria ya Kodi ya Mapato, 1973. Kodi inatozwa kwenye mapato ya ajira, mapato kutoka kwenye biashara na mapato kutokana na uwekezaji. Watu wanaostahili kulipa kodi ni pamoja na vyombo na watu binafsi.

Chombo kinaweza kuwa shirika au mfuko, udhamini na shirika linaelezwa kwa muhtasari kuwa ni chombo chochote kilichosajiliwa au kisichosajiliwa cha watu au chama. Kwa ubia, ni watu binafsi ndani ya ubia wanatozwa kwenye hisa zao za mapato. Kodi ni kwa mapato ya kimataifa ya wakazi (au watu binafsi, au wakazi wa zaidi ya miaka miwili).

Wakati utozaji kodi kwa wasio wakazi ni kwa chanzo cha mapato ya Tanzania tu. Kiwango cha Kodi ya Shirika/Kampuni ni 30%. Kiwango cha kuanzia kutoza kodi binafsi ni Tsh.960,000 kwa mwaka na viwango vinaanzia 18.5% hadi kiwango cha juu cha 30%. Kodi mbalimbali za muda na za zuio za mwisho zinatumika kwa kurahisisha ukusanyaji wa kodi.

Zaidi ya hayo, Tanzania inatoa motisha nzuri iliyowianishwa na ya ushindani katika biashara ya fedha hasa katika sekta za kipaumbele kama vile utengenezaji bidhaa, kilimo, utalii, mafuta ya petroli, gesi na madini. Katika sekta zote hizi, isipokuwa sekta za petroli na gesi, utwaaji wa bidhaa zote za mtaji na spea zimepewa kiwango cha sifuri kwa madhumuni ya ushuru wa bidhaa zinazoagizwa na VAT kucheleweshwa mpaka baadaye.

Gharama za utafiti wa kilimo zinaruhusiwa kwa madhumuni ya kodi ya mapato, utwaaji wa mtaji unatozwa 100%. Unaweza pia kuagiza bidhaa zote za mtaji, spea, vifaa vya hoteli, vitu vya kulipuka kwa ajali ya gesi na utafutaji wa mafuta bila ushuru. Tanzania pia imetia saini mikataba ya kodi mbili na Denmark, India, Italia, Norway, Sweden, Kenya, Uganda, Zambia na Finland.

Makala hii kuhusu mambo ya sheria bado ni mbegu. Je, unajua kitu kuhusu Kodi ya mapato Tanzania kama historia yake au uhusiano wake na mada nyingine? Labda unaona habari katika Wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari.